«مولوی نذیر احمد سلامی» نماینده مردم سیستان و بلوچستان در مجلس خبرگان رهبری  پیرامون ضرورت تقریب و  وحدت مسلمانان اظهار داشت: وحدت امت اسلامی و نزدیک شدن مذاهب به هم که ما از آن با عنوان تقریب مذاهب یاد می‌کنیم، یکی از اصول اجتماعی ‌دین مبین اسلام است؛ به این معنا که مسلمانان برای مبارزه با هر چالشی می‌توانند از طریق وحدت امت اسلامی و با نزدیک شدن به همدیگر، دست به دست هم داده و در برابر دشمنان مشترک تمام چالش ها را به فرصت ها تبدیل کنند.

 وی ادامه داد: باتوجه به شرایط امروزی جهان اسلام که تمام قدرت های استکباری برای از بین بردن مسلمانان دست به یکی شده اند، اصل اجتماعی دین مبین اسلام یعنی تقریب، بیش از بیش ضرورت پیدا می‌کند که باید بیشتر مورد عنایت و توجه تمام رهبران مذاهب اسلامی و فرهیختگان جهان اسلام قرار بگیرد. 

مولوی سلامی در بخشی از این گفتگو تأکید کرد:تنها راه رسیدن به قله های علمی وحدت این است که ما درک صحیحی از قرآن و سنت نبوی داشته باشیم؛ اگر این درک به طور صحیح محقق شود و علما مفاهیم قرآنی و سیرت نبوی را به درستی بفهمند،  با استفاده از همین روش میتوانیم بسیاری از قله های علوم اسلامی و وحدت را فتح کنیم.

نماینده مردم سیستان و بلوچستان در مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: طبیعی است که جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی انقلاب بنا به دستور حضرت امام خمینی  (ره) و علما در این جهت گام هایی را برداشته است، اما باید بدانیم که هنوز به مقصد نهایی نرسیده ایم؛ لازمه رسیدن به این مقصد تلاش بیشتر است؛ البته  باتوجه به راهی که تا کنون پیموده‌ایم، میتوانیم برای جهان اسلام الگو باشیم تا مسلمانان در این زمینه از ما تبعیت کنند.

مولوی سلامی در پایان با بیان اینکه امید است، مسلمانان در سرتاسر جهان از اوضاع بهتری بهره مند شوند، خاطر نشان کرد:  نوسازی تقریب که مقام معظم رهبری در بیانات خود به آن اشاره کرده اند به این معنی است که ایشان بر استفاده از نیروهای جوان تأکید فراوان دارند، ما باید نیروهای جوان را  که آگاهی به علوم اسلامی دارند و قدرت کارشان قوی تر است، با تقریب آشنا کنیم؛ مسلمانان باید نیاز های امروز وحدت را بسنجند و باتوجه به اقتضا و  ملزومات زمانه و با بهره‌گیری از آیات و روایت و مستندات گذشته در این راه گام بردارند.

کلمۀ شعبان که از سه حرف اصلی «ش ع ب» گرفته شده است، معانی متعددی دارد و اسم برای مکان و زمان و بمعانی شعبه شعبه شدن، طریق، متفرع شدن، تقسیم و ... آمده است.

- وجه تسمیه ماه شعبان

در لغت به یک نحوه و در روایات به نحوة دیگری ذکر شده است، مثلاً در لسان العرب گفته شده است و شعبان اسم للشهر، سمی بذلک تشعبهم فیه ای تفرقهم فی طلب المیاه و قیل فی الغارات و قال ثعلب: قال بعضهم انما سمی شعبان شعبان لانه شعب ای ظهر بین شهری رمضان و رجب [۱].

شعبان یکی از ماه های قمری است و آن را شعبان نامیده‎اند چون مردم در این ماه برای طلب آب متفرق و پراکنده می‎شدند و در کتاب الغارات هم گفته شده همچنین ثعلب هم گفته است که: برخی می‎گویند شعبان را شعبان نامیده‎اند چون بین دو ماه رجب و رمضان واقع شده است] در کتاب تاج العروس هم قریب به همین الفاظ و همین معانی را برای ماه شعبان و وجه تسمیه اش ذکر کرده است [۲].

- اما وجه تسمیه شعبان در روایات شریفه:

۱. شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان در ابتدای اعمال شعبان المعظم روایتی را از امیرالمؤمنین ذکر فرموده است که در آن هست: [تازه کارها امروز غره شعبان کریم است، نامیده است او را پروردگار ما شعبان به جهت پراکنده شدن خیرات [در آن]... و جلوه داده ابلیس شعبه‎های شرور خود را... ا.][۳].

۲. قال رسول الله(ص) وقد تذاکر اصحابه عند فضائل شعبان، فقال صلی الله علیه وآله وسلم انما سمی شعبان لانه یتشعب فیه ارزاق المؤمنین [۴] [رسول خدا(ص) در حالی که اصحابشان دربارة فضائل ماه شعبان گفتگو می‎کردند فرمودند. [ماه شعبان، شعبان نامیده شده است زیرا در آن روزیهای مؤمنین تقسیم می‎شود].

۳. ... روی زیاد بن میمون ان النبی صلی الله علیه وآله قال انما سمی شعبان لانه یشعب فیه خیر کثیر لرمضان و شهر رمضان سمی بذلک لانه یرمض الذنوب [۵] [زیاد بن میمون می‎گوید پیغمبر خدا صلی الله علیه وآله فرمودند: ماه شعبان را به این نام نامیده‎اند زیرا از این ماه خیر زیادی به رمضان سرازیر می‎شود و ماه رمضان هم رمضان نامیده شده است زیرا گناهان را می‎ریزد].

- فضیلت ماه شعبان از نگاه احادیث و روایات

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: ان رجب شهر الله، و شعبان شهری و شهر رمضان شهر امتی [۶] رجب ماه خدا و شعبان ماه من و رمضان ماه امت من است. همچنین فرمودند: شعبان شهری رحم اللّه من أعاننی علی شهری [۷] شعبان ماه من است خدا بیامرزد کسی که مرا به ماه من اعانت کند. و نیز در حدیثی دیگر پیامبر می فرماید: ماه شعبان ماهی است که اعمال انسانها بالا می رود در حالیکه مردم از آن غفلت می کنند. [۸] همینطور از امام علی (ع) گزارش شده که فرمودند: ماه شعبان ماه رسول خدا(ص) است.

- روزه داری در ماه شعبان

پیامبر می فرمایند: شعبان ماه من است هر کس یک روز از این ماه را روزه بدارد بهشت بر او واجب می شود، و در برخی احادیث از شعبان به سید و سرور ماه ها تعبیر شده است. [۹]

در روایتی از حضرت صادق(ع) گزارش شده که هنگامی ماه شعبان فرا می رسید، پدرم امام سجاد (ع) اصحاب و یاران خود را جمع می کرد و چنین می فرمود: ای اصحاب من، می دانید این چه ماهی است؟ این ماه شعبان است و حضرت رسول ص می فرمود:

شعبان ماه من است پس روزه بدارید برای دوستی و محبت پیامبر خود و برای تقرّب و نزدیک شدن به پروردگار، به حق آن خدایی که جان علی بن الحسین به دست قدرت اوست، سوگند یاد می کنم که از پدرم حسین بن علیع شنیدم که او نیز از پدرش امیرالمؤمنینع شنیده است که می فرماید: هر کس روزه بدارد ماه شعبان را برای محبّت پیامبرص و تقرّب به سوی خدا، خدا او را دوست دارد و او را به کرامت و بزرگواری خود در قیامت نزدیک گرداند و بهشت را بر او واجب نماید.

از صفوان جمال روایت شده که می گفت امام صادق (ع) به من فرمود وادار کن کسانی را که در اطراف تو هستند به روزه ماه شعبان. گفتم فدایتان شوم. مگر در فضیلت آن چیزی می بینید فرمودند: بلی به درستی که رسول خدا (ص) هرگاه می دید هلال ماه شعبان را، امر می فرمود به منادی که در مدینه ندا می کرد: ای اهل مدینه من از جانب خداوند به سوی شما مبعوث شدم آگه باشید که شعبان ماه من است. پس خدا رحمت کند کسی را که مرا بر ماه من یاری کند یعنی روزه بدارد. [۱۰]

از امام صادق روایت است که امیرالمؤمنین (ع) فرمود: ما فاتنی صوم شعبان مذ سمعت منادی رسول اللّه ص ینادی تلی شعبان فلن یفوتنی ایّام حیاتی صوم شعبان ان شاء اللّه [۱۱] روزه ماه شعبان از من فوت نشد از زمانی که شنیدم منادی رسول خدا ص فریاد می کرد. بنابراین هرگز روزه ماه شعبان از من در ایام زندگانی ام فوت نخواهد شد. اگر خدا بخواهد.

روایت شده که روزه دو ماه شعبان و رمضان توبه و مغفرت از خداست. [۱۲]

روزی در نزد امام صادق (ع)، ذکر روزه ماه شعبان به میان آمد. حضرت فرمود که در فضیلت روزه شعبان چنین و چنان است. حتّی آنکه مردی مرتکب خون حرام می شود پس در ماه شعبان روزه می گیرد. به او نفع بخشیده و او آمرزیده می شود. [۱۳]

اعمال زیادی در ماه شعبان وارد شده ولی آنچه از روایات استفاده می شود این است که بهترین دعاها و ذکرها در این ماه استغفار است. هر که در هر روز این ماه هفتاد مرتبه استغفار کند مثل آن است که هفتاد هزار مرتبه در ماههای دیگر استغفار کرده است. عمل دیگری که در این ماه سفارش شده صدقه دادن است اگرچه به اندازه نصف دانه خرمایی باشد. تا خداوند بدن او را بر آتش جهنم حرام گرداند. [۱۴]

عمل دیگر روزه ماه شعبان آنچه در قبل گذشت، از امام صادق(ع) درباره فضیلت روزه ماه رجب سؤال کردند حضرت فرمود: چرا از روزه ماه شعبان غافلید؟ پرسیدند کسی که یکروز از شعبان را روزه بدارد چه قدر ثواب دارد؟ فرمود: به خدا قسم بهشت ثواب اوست. [۱۵]

دوباره پرسیدند بهترین اعمال در این ماه چیست؟ فرمود تصدّق و استغفار. هر که در این ماه صدقه دهد خداوند او را تربیت کند. همچنان که یکی از شما بچه شترش را تربیت می کند تا آنکه در روز قیامت به صاحبش برسد. [۱۶]

روزه ماه شعبان به خصوص در پنجشنبه ماه ثوابی بسیار دارد، روایت شده که در هر پنجشنبه ماه شعبان آسمانها را زینت می کنند، پس ملائکه عرض می کنند: خداوندا روزه داران این روز را بیامرز و دعای آنها مستجاب می شود. [۱۷]

همچنین پیامبر ص فرموده: هر که روز دوشنبه و پنجشنبه شعبان را روزه دارد حق تعالی ۲۰ حاجت دنیوی و ۲۰ حاجت اخروی او را برآورده می سازد. [۱۸]

در این ماه صلوات بر محمّد و آل محمد ص بسیار سفارش شده. همچنین نمازهای بسیار سفارش شده که برای طریقه انجام آن به مفاتیح الجنان مراجعه فرمائید.

در مجموع این ماه انجام نماز، روزه، زکات، امر به معروف و نهی از منکر، صدقه بر فقرا و مساکین، نیکی به پدر و مادر و همسایگان و اصلاح بین بستگان سفارش بسیار شده است.

- مناجات در ماه مبارک شعبان

یکی از کارهایی که بزرگان و پیشوایان دین در این ماه انجام می دادند، مناجات با رب الارباب است از جمله مناجات ها مناجات معروف شعبانیه است که از امیرالمؤمنین و فرزندان او است که در ماه شعبان می خواندند و آن مناجاتی است که برای اهلش عزیز و گرامی است و برای خاطر آن به ماه شعبان مأنوس می شوند بلکه انتظار آن را می کشند و مشتاق آمدن ماه شعبان می شوند و در آن مناجات علوم سرشاری در کیفیّت معامله بنده با خدای متعال است که در آن اظهار ادب در طریق معرفت حق و سؤال و دعا و استغفار نسبت به خدای خود بیان شده و استدلالات ظریف و لطیفی که سزاوار مقام عبودیّت برای استحکام مقام امیدواری مناسب حال مناجات است، ذکر کرده و دلالت صریح و روشن در معنای قرب و لقای خداوند و دیدار او تنظیم شده است که به آن وسیله شبهات انسانها و شکیّات منکران و وحشت اهل شک و شبهه را برطرف کرده است.

- دعا در ماه شعبان

دعا غیر از قرائت و خواندن کلمات و حروف است، تا اینکه بداند چه می گوید؟ و از پروردگار خود چه درخواست می کند؟ در این صورت بر دعا کننده صدق نمی کند که از پروردگار خود فلان چیز را خواسته است بلکه صدق می کند که الفاظی را قرائت کرده و خواننده الفاظ، غیر دعا کننده و خواهنده است.

خدای متعال می فرماید: امّن یجیب المضطر اذا دعاه و یکشف السّوء [۱۹] و نیز در جای دیگر می فرماید: ادعونی استجب لکم [۲۰] و همچنین می فرماید: اسألوا اللّه من فضله [۲۱] انّ اللّه کان بکم رحیم [۲۲] گفتنی است این مناجات تکان دهنده با این مفاهیم عظیم از برکات محمّد و خاندان اوست که قدر و عظمت آن را کسی نمی داند که صاحب دل آگاه و قلبی آکنده از محبت کوی دوست باشد چون در قرآن به صراحت بیان شده است برای کسی که قلبی آگاه و گوشی شنوای از حقیقت دارد شهادت و گواهی را به همراه می آورد انّ فی ذالک لذکری لمن کان له قلب او القی السمع و هو شهید. [۲۳]

و غافلان، از معرفت آن دور و از فوائد بزرگ و انوار درخشان آن مهجوراند و به جانم سوگند که بیشتر از مردم قدر نعمت مناجات را نمی دانند و همانا منشأ این مناجات علوم و معارف ارجمندی است که جز کسانی که پا در این راه گذاشته اند، کس دیگری بر مقام و حدود آن آگهی نخواهد یافت و آنان اولیاء خدا یعنی آنچنان کسانی هستند که از راه کشف و مشاهده به آن دسترسی یافته اند و رسیدن به حقایق این مکاشفات همانا بزرگترین نعمات آخرت است که هیچ یک از نعمات دنیوی را به آن مقایسه و سنجش نتوان نمود و اشاره صادق آل محمّد ع به این موضوع است، آنجا که می فرماید: اگر مردم آنچه را که در فضیلت معرفت خداست می دانستند چشمان خود را به آنچه دشمنان از زرق و برق حیات دنیوی بهره ورند نمی گشودند و دنیای آنها در نزد آنان از آنچه در زیر پاهای خود لگد می کنند پست تر می نمود و به معرفت خداوند مانند آن کسی که همواره در باغهای بهشت با اولیاء خدا مصاحب باشد متنعم می شدند و لذّت می بردند.

مرحوم صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه روایت کرده که: شنیدم از اباعبداللّه ع که می فرمود: کسی که روز اول ماه شعبان روزه بگیرد بهشت بر او واجب می شود و هر کس دو روز روزه بگیرد، خداوند در هر روز و شبی در دنیا به او نظر می افکند و نظر خود را به او در بهشت ادامه می دهد و هر کس سه روز روزه بدارد، خدا را در عرش او و بهشت خود زیارت می نماید. یعنی زائر خدا می شود همانطور که اگر کسی قصد خانه خدا کند، قصد خدا را نموده است. [۲۴]

البته همه اعمال را بهتر است به آنچه سبک و آسانتر است عمل نماید تا آنکه آن عمل را از روی نشاط به جای آورد و بین آن و بین ذکر خود از سایر اعمال و فکر خویش را بر حسب حال خود جمع نماید. [۲۵]

- اول شعبان

خداوند در روز اول شعبان به درهای بهشت امر می کند که باز شوید و به شاخه های درخت طوبی امر می کند که شاخه هایش را نزدیک این دنیا بیاورد، هر کس دری از خیر و نیکی را در این روز فرا گیرد، هر که نماز مستحبی در این روز ادا کند، هرکه در این روز، روزه بگیرد، هر که میان زن و شوهرش یا پدر و فرزندش یا خویشاوندانش یا مرد و زن همسایه اش یا مرد و زن بیگانه صلح برقرار کند، کسی که طلبی از کسی دارد از او کم کند، کسی که قرضی را که صاحبش از بازگشت آن مأیوس شده به یادآورد و آنرا ادا کند، کسیکه کفالت یتیمی را بر عهده بگیرد، کسیکه قرآن یا چیزی از آنرا بخواند، کسیکه خدا را به یاد آورد و نعمتهای او را بشمارد و او را شکر کند، کسیکه مریضی را عیادت کند، کسی که به پدر و مادر یا یکی از آنها نیکی کند، کسی که جنازه ای تشییع کند، کسی که مصیبت زده را تسلیت گوید، کسی که کار خیر انجام دهد. حتماً به شاخه ای از درخت طوبی آویخته می شود.

همچنین اگر دری از شرّ و گناه را در این روز فرا گیرد، کسی که در ادای نمازش کوتاهی کند و آنرا ضایع کند، کسی که فقیری در نزد او بیاید و او قادر بر تغییر حالش باشد و به وی نرسد ولی او را کمک نکند، کسی که بدکاری از او عذرخواهی نماید امّا او عذر او را نپذیرد بلکه او را بیشتر از بدی او عقوبت کند، کسی که میان زن و شوهرش، پدر با فرزندش یا میان دو همسایه جدایی اندازد، کسی که بر تنگدستی سختگیری بگیرد، کسی که بر یتیمی جفا کند و به او آزار رساند و همچنین مال او را تباه نماید، کسی که خوانندگی کند و در آن خواندن بر معاصی و گناهان برانگیزند، کسی که کارهای قبیح خود را در جنگها و انواع ستم های خود را بر بندگان بشمارد و بر آنها افتخار کند، کسی که به عیادت مریض خود نرود، کسی که جنازه ای را تشییع نکند به دلیل خوار و پست بودن آن فرد در نظرش، کسی که از مصیبت زده دوری نماید و به او به خاطر حقارت و کوچکی جفا کند، کسیکه پدر و مادر خود یا یکی از این دو را عاق کند، حتماً به شاخ های درخت زقّوم آویخته می شود البته منافقین، بیشتر به شاخه های او آویخته می شوند. [۲۶]

- مهمترین رویداهای این ماه عبارتند از:

- دوم شعبان؛ آمدن حکم وجوب روزه ماه رمضان درسال دوم هجری

- سوم شعبان؛ ولادت امام حسین(ع)

- چهارم شعبان؛ ولادت حضرت عباس(ع)

- پنجم شعبان؛ ولادت امام سجاد(ع)

- یازده شعبان؛ ولادت حضرت علی اکبر(ع)

- پانزده شعبان؛ ولادت امام زمان(عج)

- اعمال مشترکه ماه شعبان

اوّل: هر روز هفتاد مرتبه بگوید اَسْتَغْفِرُاللّهَ وَ اَسْئَلُهُ التَّوْبَةَ

دوّم: هر روز هفتاد مرتبه بگوید اَسْتَغْفِرُاللّهَ الَّذی لا اِلهَ اِلاّ هُوَالرَّحْمنُ الرَّحیمُ الْحَیُّ الْقَیّوُمُ وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ و در بعضی روایات الْحَیُّ الْقَیُّومُ پیش از الرَّحْمنُ الرَّحیمُ است و عمل به هر دو خوبست و ازروایات مستفاد می شود که بهترین دعاها و ذکرها در این ماه استغفار است و هرکه هرروز از این ماه استغفار کند هفتاد مرتبه مثل آنست که هفتاد هزار در ماههای دیگراستغفار کند.

سوّم : تصدّق کند در این ماه اگرچه به نصف دانه خرمایی باشد تا حق تعالی بدن اورا برآتش جهنّم حرام گرداند از حضرت صادق علیه السلام منقول است که از آن جناب سؤال کردند از فضیلت روزه رجب فرمود چرا غافلید از روزه شعبان راوی عرض کرد یابن رَسول الله چه ثواب دارد کسی که یک روز از شعبان را روزه بدارد فرمود به خدا قسم بهشت ثواب اوست عرض کرد یابن رسول الله بهترین اعمال در این ماه چیست فرمود تصدّق واستغفار هر که تصدّق کند در ماه شعبان حق تعالی آن را تربیت کند همچنانکه یکی ازشما شتر بچّه اش را تربیت می کند تا آنکه در روز قیامت برسد به صاحبش در حالتی که بقدر کوه اُحُد شده باشد

چهارم: در تمام این ماه هزار بار بگوید لا اِلهَ اِلا اللّهُ وَلانَعْبُدُاِلاّ اِیّاهُ مُخْلِصینَ لَهُ الدّینَ وَ لَوُ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ که ثواب بسیار دارد از جمله آنکه عبادت هزار ساله در نامه عملش بنویسند.

پنجم: در هر پنجشنبه این ماه دو رکعت نماز کند در هر رکعت بعد از حمد صد مرتبه توحید و بعد از سلام صد بار صلوات بفرستد تا حق تعالی برآورد هر حاجتی که دارد ازامر دین و دنیای خود و روزه اش نیزفضیلت دارد و روایت شده که در هر روز پنجشنبه ماهشعبان زینت می کنند آسمانها را پس ملائکه عرض می کنند خداوندا بیامرز روزه داراناین روز را و دعای ایشان را مستجاب گردان و در خبر نبوی است که هر که روز دوشنبه و پنجشنبه شعبان را روزه دارد حقّتعالی بیست حاجت ازحوائج دنیا وبیست حاجت ازحاجتهای آخرت او را برآورد.

ششم: در این ماه صلوات بسیار فرستد

- صلوات هر روز شعبان

هفتم: در هر روز از شعبان در وقت زوال و در شب نیمه آن بخوانداین صلوات مَرْویّه ازحضرت امام زین العابدین علیه السلام را:

اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ شَجَرَةِ النُّبُوَّةِ وَ مَوْضِعِ الرِّسالَةِ وَمُخْتَلَفِ الْمَلاَّئِکَةِ، وَمَعْدِنِ الْعِلْمِ وَاَهْلِ بَیْتِ الْوَحْیِ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ الْفُلْکِ الْجارِیَةِ فِی اللُّجَجِ الْغامِرَةِ یَاءْمَنُ مَنْ رَکِبَها وَیَغْرَقُ مَنْ تَرَکَهَا الْمُتَقَدِّمُ لَهُمْ مارِقٌ وَالْمُتَاَخِّرُ عَنْهُمْ زاهِقٌ وَاللاّزِمُ لَهُمْ لاحِقٌ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ الْکَهْفِ الْحَصینِ وَغِیاثِ الْمُضْطَرِّ الْمُسْتَکینِ وَمَلْجَاءِ الْهارِبینَ وَعِصْمَةِالْمُعْتَصِمینَ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلوةً کَثیرَةً تَکُونُ لَهُمْ رِضاًوَلِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ اَداَّءً وَقَضاَّءً بِحَوْلٍ مِنْکَ وَقُوَّةٍ یارَبَّ الْعالَمینَ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ الطَّیِّبینَ الاْبْرارِالاْخْیارِ الَّذینَ اَوْجَبْتَ حُقُوقَهُمْ وَفَرَضْتَ طاعَتَهُمْ وَوِلایَتَهُمْ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاعْمُرْ قَلْبی بِطاعَتِکَ وَلا تُخْزِنی بِمَعْصِیَتِکَ وَارْزُقْنی مُواساةَ مَنْ قَتَّرْتَ عَلَیْهِ مِنْ رِزْقِکَ بِما وَسَّعْتَ عَلَیَّ مِنْ فَضْلِکَ وَنَشَرْتَ عَلَیَّ مِنْ عَدْلِکَ وَاَحْیَیْتَنی تَحْتَ ظِلِّکَ وَهذا شَهْرُ نَبِیِّکَ سَیِّدِ رُسُلِکَ شَعْبانُ الَّذی حَفَفْتَهُ مِنْکَ بِالرَّحْمَةِ وَالرِّضْوانِ الَّذی کانَ رَسُولُ اللّهِ صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَالِه وَسَلَّمَ یَدْاَبُ فی صِیامِهِ وَقِیامِهِ فی لَیالیهِ وَ اَیّامِهِ بُخُوعاً لَکَ فی اِکْرامِهِ وَاِعْظامِهِ اِلی مَحَلِّ حِمامِهِ اَللّهُمَّ فَاَعِنّا عَلَی الاِْسْتِنانِ بِسُنَّتِهِ فیهِ وَنَیْلِ الشَّفاعَةِ لَدَیْهِ اَللّهُمَّ وَاجْعَلْهُ لی شَفیعاً مُشَفَّعاً وَطَریقاً اِلَیْکَ مَهیَعاًوَاجْعَلْنی لَهُ مُتَّبِعاً حَتّی اَلْقاکَ یَوْمَ الْقِیمَةِ عَنّی راضِیاً وَ عَنْ ذُنُوبی غاضِیاً قَدْ اَوْجَبْتَ لی مِنْکَ الرَّحْمَةَ وَالرِّضْوانَ وَاَنْزَلْتَنی دارَ الْقَرارِوَمَحَلَّ الاْخْیارِ.

هشتم: این مناجات را که از ابن خالویه روایت شده بخواند به گفته او این مناجات حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام و امامان پس از اوست، که در ماه شعبان می خواندند:

- مناجات شعبانیه

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اسْمَعْ دُعَائِی إِذَا دَعَوْتُکَ وَ اسْمَعْ نِدَائِی إِذَا نَادَیْتُکَ وَ أَقْبِلْ عَلَیَّ إِذَا نَاجَیْتُکَ فَقَدْ هَرَبْتُ إِلَیْکَ وَ وَقَفْتُ بَیْنَ یَدَیْکَ مُسْتَکِیناً لَکَ مُتَضَرِّعاً إِلَیْکَ رَاجِیاً لِمَا لَدَیْکَ ثَوَابِی وَ تَعْلَمُ مَا فِی نَفْسِی وَ تَخْبُرُ حَاجَتِی وَ تَعْرِفُ ضَمِیرِی وَ لا یَخْفَی عَلَیْکَ أَمْرُ مُنْقَلَبِی وَ مَثْوَایَ وَ مَا أُرِیدُ أَنْ أُبْدِئَ بِهِ مِنْ مَنْطِقِی وَ أَتَفَوَّهَ بِهِ مِنْ طَلِبَتِی وَ أَرْجُوهُ لِعَاقِبَتِی وَ قَدْ جَرَتْ مَقَادِیرُکَ عَلَیَّ یَا سَیِّدِی فِیمَا یَکُونُ مِنِّی إِلَی آخِرِ عُمْرِی مِنْ سَرِیرَتِی وَ عَلانِیَتِی وَ بِیَدِکَ لا بِیَدِ غَیْرِکَ زِیَادَتِی وَ نَقْصِی وَ نَفْعِی وَ ضَرِّی إِلَهِی إِنْ حَرَمْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَرْزُقُنِی وَ إِنْ خَذَلْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَنْصُرُنِی.

خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، و شنوای دعایم باش آنگاه که می خوانمت، و صدایم را بشنو گاهی که صدایت می کنم، و به من توجّه کن هنگامی که با تو مناجات می نمایم، همانا به سوی تو گریختم، و در حال درماندگی و زاری در برابرت ایستادم، پاداشی را که نزد توست امیدوارم، آنچه را که در درون دارم می دانی، بر حاجتم خبر داری، نهانم را می شناسی، کار بازگشت به آخرت و خانه ابدی ام بر تو پوشیده نیست، و آنچه که می خواهم به زبان آرم، و خواهش خویش را بازگو کنم و هم آنچه را که برای عاقبتم امید دارم، بر تو پنهان نیست، همانا آنچه تقدیر نموده ای بر من ای آقای من در آنچه که تا پایان عمر بر من فرود می آید از نهان و آشکارم جاری شده است، و تنها به دست توست نه به دست غیر تو فزونی و کاستی ام و سود و زیانم، خدایا! اگر محرومم کنی پس کیست آن که به من روزی دهد؟ و اگر خوارم سازی پس کیست آن که به من یاری رساند،

إِلَهِی أَعُوذُ بِکَ مِنْ غَضَبِکَ وَ حُلُولِ سَخَطِکَ إِلَهِی إِنْ کُنْتُ غَیْرَ مُسْتَأْهِلٍ لِرَحْمَتِکَ فَأَنْتَ أَهْلٌ أَنْ تَجُودَ عَلَیَّ بِفَضْلِ سَعَتِکَ إِلَهِی کَأَنِّی بِنَفْسِی وَاقِفَةٌ بَیْنَ یَدَیْکَ وَ قَدْ أَظَلَّهَا حُسْنُ تَوَکُّلِی عَلَیْکَ فَقُلْتَ [فَفَعَلْتَ] مَا أَنْتَ أَهْلُهُ وَ تَغَمَّدْتَنِی بِعَفْوِکَ إِلَهِی إِنْ عَفَوْتَ فَمَنْ أَوْلَی مِنْکَ بِذَلِکَ وَ إِنْ کَانَ قَدْ دَنَا أَجَلِی وَ لَمْ یُدْنِنِی [یَدْنُ] مِنْکَ عَمَلِی فَقَدْ جَعَلْتُ الْإِقْرَارَ بِالذَّنْبِ إِلَیْکَ وَسِیلَتِی إِلَهِی قَدْ جُرْتُ عَلَی نَفْسِی فِی النَّظَرِ لَهَا فَلَهَا الْوَیْلُ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَهَا إِلَهِی لَمْ یَزَلْ بِرُّکَ عَلَیَّ أَیَّامَ حَیَاتِی فَلا تَقْطَعْ بِرَّکَ عَنِّی فِی مَمَاتِی إِلَهِی کَیْفَ آیَسُ مِنْ حُسْنِ نَظَرِکَ لِی بَعْدَ مَمَاتِی وَ أَنْتَ لَمْ تُوَلِّنِی [تُولِنِی] إِلّا الْجَمِیلَ فِی حَیَاتِی.

خدایا! به تو پناه می آورم از خشمت و از فرود آمدن غضبت.

خدایا! اگر شایسته رحمت نیستم، تو سزاواری که بر من با فراوانی فضلت بخشش نمایی، خدایا! گویی من با همه هستی ام در برابرت ایستاده ام، درحالیکه حسن اعتمادم بر تو، بر وجودم سایه افکنده است، و آنچه را تو شایسته آنی بر من جاری کرده ای و مرا با عفوت پوشانده ای، خدایا! اگر گذشت کنی، چه کسی از تو سزاوارتر به آن است؟ و اگر مرگم نزدیک شده باشد و عملم مرا به تو نزدیک نکرده، اعترافم را به گناه وسیله خویش به بارگاهت قرار دادم.

خدایا بر نفسم در فرمانبری از آن گناه بار کردم، پس وای بر او اگر او را نیامرزی، خدایا نیکی ات بر من در روزهای زندگی ام پیوسته بود، پس نیکی خویش را در هنگام مرگم از من قطع مکن.

خدایا چگونه از حسن توجهت پس از مرگم ناامید شوم؟، درحالیکه در طول زندگی ام مرا جز به نیکی سرپرستی نکردی.

إِلَهِی تَوَلَّ مِنْ أَمْرِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ وَ عُدْ عَلَیَّ بِفَضْلِکَ عَلَی مُذْنِبٍ قَدْ غَمَرَهُ جَهْلُهُ إِلَهِی قَدْ سَتَرْتَ عَلَیَّ ذُنُوبا فِی الدُّنْیَا وَ أَنَا أَحْوَجُ إِلَی سَتْرِهَا عَلَیَّ مِنْکَ فِی الْأُخْرَی [إِلَهِی قَدْ أَحْسَنْتَ إِلَیَ] إِذْ لَمْ تُظْهِرْهَا لِأَحَدٍ مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ فَلا تَفْضَحْنِی یَوْمَ الْقِیَامَةِ عَلَی رُءُوسِ الْأَشْهَادِ إِلَهِی جُودُکَ بَسَطَ أَمَلِی وَ عَفْوُکَ أَفْضَلُ مِنْ عَمَلِی إِلَهِی فَسُرَّنِی بِلِقَائِکَ یَوْمَ تَقْضِی فِیهِ بَیْنَ عِبَادِکَ إِلَهِی اعْتِذَارِی إِلَیْکَ اعْتِذَارُ مَنْ لَمْ یَسْتَغْنِ عَنْ قَبُولِ عُذْرِهِ فَاقْبَلْ عُذْرِی یَا أَکْرَمَ مَنِ اعْتَذَرَ إِلَیْهِ الْمُسِیئُونَ.

خدایا کارم را چنان که سزاوار آنی بر عهده گیر، خدایا به سوی من با فضلت بازگرد، به سوی گناهکاری که جهلش سراپایش را پوشانده، خدایا گناهانی را در دنیا بر من پوشاندی، که بر پوشاندن آن در آخرت محتاج ترم، گناهم را در دنیا برای هیچیک از بندگان شایسته ات آشکار نکردی، پس مرا در قیامت در برابر دیدگان مردم رسوا مکن، خدایا جود تو آرزویم را گسترده ساخت، و عفو تو از عمل من برتری گرفت.

بار خدایا، روزی که در آن میان بندگانت حکم میکنی، مرا به دیدارت خوشحال کن.

خدایا عذرخواهی من از پیشگاهت عذرخواهی کسی است که از پذیرفتن عذرش بی نیاز نگشته، پس عذرم را بپذیر ای کریم ترین کسی که بدکاران از او پوزش خواستند.

إِلَهِی لا تَرُدَّ حَاجَتِی وَ لا تُخَیِّبْ طَمَعِی وَ لا تَقْطَعْ مِنْکَ رَجَائِی وَ أَمَلِی إِلَهِی لَوْ أَرَدْتَ هَوَانِی لَمْ تَهْدِنِی وَ لَوْ أَرَدْتَ فَضِیحَتِی لَمْ تُعَافِنِی إِلَهِی مَا أَظُنُّکَ تَرُدُّنِی فِی حَاجَةٍ قَدْ أَفْنَیْتُ عُمُرِی فِی طَلَبِهَا مِنْکَ إِلَهِی فَلَکَ الْحَمْدُ أَبَداً أَبَداً دَائِماً سَرْمَداً یَزِیدُ وَ لا یَبِیدُ کَمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَی إِلَهِی إِنْ أَخَذْتَنِی بِجُرْمِی أَخَذْتُکَ بِعَفْوِکَ وَ إِنْ أَخَذْتَنِی بِذُنُوبِی أَخَذْتُکَ بِمَغْفِرَتِکَ وَ إِنْ أَدْخَلْتَنِی النَّارَ أَعْلَمْتُ أَهْلَهَا أَنِّی أُحِبُّکَ إِلَهِی إِنْ کَانَ صَغُرَ فِی جَنْبِ طَاعَتِکَ عَمَلِی فَقَدْ کَبُرَ فِی جَنْبِ رَجَائِکَ أَمَلِی إِلَهِی کَیْفَ أَنْقَلِبُ مِنْ عِنْدِکَ بِالْخَیْبَةِ مَحْرُوماً وَ قَدْ کَانَ حُسْنُ ظَنِّی بِجُودِکَ أَنْ تَقْلِبَنِی بِالنَّجَاةِ مَرْحُوما إِلَهِی وَ قَدْ أَفْنَیْتُ عُمُرِی فِی شِرَّةِ السَّهْوِ عَنْکَ وَ أَبْلَیْتُ شَبَابِی فِی سَکْرَةِ التَّبَاعُدِ مِنْکَ إِلَهِی فَلَمْ أَسْتَیْقِظْ أَیَّامَ اغْتِرَارِی بِکَ وَ رُکُونِی إِلَی سَبِیلِ سَخَطِکَ.

خدایا، حاجتم را برمگردان، و (طمع ام) را قرین نومیدی مساز، و امید و آرزویم را از خود مبر.

خدایا، اگر خواری ام را می خواستی، هدایتم نمی نمودی، و اگر رسوایی ام را خواسته بودی عافیتم نمی بخشیدی، خدایا، این گمان را به تو ندارم که مرا در حاجتی که عمرم را در طلبش سپری کرده ام، از درگاهت بازگردانی.

خدایا تو را سپاس، سپاسی ابدی و جاودانه، همیشگی و بی پایان، سپاسی که افزون شود و نابود نگردد، آنگونه که پسندی و خشنود گردی، خدایا اگر مرا بر جرمم بگیری، من نیز تو را به عفوت بگیرم، و اگر به گناهانم بنگری، جز به آمرزشت ننگرم، و اگر مرا وارد دوزخ کنی، به اهل آن آگاهی دهم که تو را دوست دارم.

خدایا اگر عملم در برابر طاعتت کوچک بوده، همانا از سر امید به تو آرزویم بزرگ است.

خدایا چگونه از بارگاهت با نومیدی و محرومیت بازگردم، درحالی که خوش گمانی ام به بخشش وجودت این بوده که مرا نجات یافته و بخشیده باز می گردانی، خدایا عمرم را در آزمندی غفلت از تو نابود ساختم، و جوانی ام را در مستی دوری از تو پیر نمودم.

خدایا در روزگار غرور نسبت به تو، بیدار نشدم و گاه تمایلم به سوی خشم تو آگاه نگشتم.

إِلَهِی وَ أَنَا عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ قَائِمٌ بَیْنَ یَدَیْکَ مُتَوَسِّلٌ بِکَرَمِکَ إِلَیْکَ إِلَهِی أَنَا عَبْدٌ أَتَنَصَّلُ إِلَیْکَ مِمَّا کُنْتُ أُوَاجِهُکَ بِهِ مِنْ قِلَّةِ اسْتِحْیَائِی مِنْ نَظَرِکَ وَ أَطْلُبُ الْعَفْوَ مِنْکَ إِذِ الْعَفْوُ نَعْتٌ لِکَرَمِکَ إِلَهِی لَمْ یَکُنْ لِی حَوْلٌ فَأَنْتَقِلَ بِهِ عَنْ مَعْصِیَتِکَ إِلا فِی وَقْتٍ أَیْقَظْتَنِی لِمَحَبَّتِکَ وَ کَمَا أَرَدْتَ أَنْ أَکُونَ کُنْتُ فَشَکَرْتُکَ بِإِدْخَالِی فِی کَرَمِکَ وَ لِتَطْهِیرِ قَلْبِی مِنْ أَوْسَاخِ الْغَفْلَةِ عَنْکَ إِلَهِی انْظُرْ إِلَیَّ نَظَرَ مَنْ نَادَیْتَهُ فَأَجَابَکَ وَ اسْتَعْمَلْتَهُ بِمَعُونَتِکَ فَأَطَاعَکَ یَا قَرِیباً لا یَبْعُدُ عَنِ الْمُغْتَرِّ بِهِ وَ یَا جَوَاداً لا یَبْخَلُ عَمَّنْ رَجَا ثَوَابَهُ إِلَهِی هَبْ لِی قَلْباً یُدْنِیهِ مِنْکَ شَوْقُهُ وَ لِسَاناً یُرْفَعُ إِلَیْکَ صِدْقُهُ وَ نَظَراً یُقَرِّبُهُ مِنْکَ حَقُّهُ إِلَهِی إِنَّ مَنْ تَعَرَّفَ بِکَ غَیْرُ مَجْهُولٍ وَ مَنْ لاذَ بِکَ غَیْرُ مَخْذُولٍ وَ مَنْ أَقْبَلْتَ عَلَیْهِ غَیْرُ مَمْلُوکٍ] مَمْلُولٍ [

خدایا و من بنده تو و فرزند بنده توام، در برابرت ایستاده ام، به کرمت به حضرت تو متوسّلم.

خدایا، بنده ای هستم، که به درگاهت از آنچه که با آن با تو روبرو بوده ام از کمی حیایم از مراقبتت نسبت به من بیزاری می جویم و از تو درخواست گذشت میکنم، زیرا گذشت صفتی درخور کرم توست.

خدایا برایم نیرویی نیست که خود را بوسیله آن از عرصه نافرمانی ات بیرون برم، مگر آنگاه که به محبّتت بیدارم سازی، و آنچنان که خواستی باشم، پس تو را شکر گذارم، برای اینکه در آستان کرمت واردم کردی، و هم اینکه دلم را از آلایه های غفلت از حضرتت پاک نمودی.

خدایا بر من نظر کن، نظر به کسی که صدایش کردی و تو را اجابت کرد، و به یاری ات به کارش گماشتی و او از تو اطاعت کرد، ای نزدیکی که از فریفتگان دور نمی شود، و ای سخاوتمندی که از امید بستگان به پاداشش دریغ نمی ورزد.

خدایا، قلبی به من عنایت کن، که اشتیاقش او را به تو نزدیک کند، و زبانی که صدقش به جانب تو بالا برده شود.

و نگاهی که حق بودن او را به تو نزدیک نماید، خدایا، کسی که به تو شناخته شد، ناشناخته نیست، و آن که به تو پناهنده شد خوار نیست، و هرکه را تو به او روی آوری برده نیست،

إِلَهِی إِنَّ مَنِ انْتَهَجَ بِکَ لَمُسْتَنِیرٌ وَ إِنَّ مَنِ اعْتَصَمَ بِکَ لَمُسْتَجِیرٌ وَ قَدْ لُذْتُ بِکَ یَا إِلَهِی فَلا تُخَیِّبْ ظَنِّی مِنْ رَحْمَتِکَ وَ لا تَحْجُبْنِی عَنْ رَأْفَتِکَ إِلَهِی أَقِمْنِی فِی أَهْلِ وَلایَتِکَ مُقَامَ مَنْ رَجَا الزِّیَادَةَ مِنْ مَحَبَّتِکَ إِلَهِی وَ أَلْهِمْنِی وَلَهاً بِذِکْرِکَ إِلَی ذِکْرِکَ وَ هِمَّتِی فِی رَوْحِ نَجَاحِ أَسْمَائِکَ وَ مَحَلِّ قُدْسِکَ إِلَهِی بِکَ عَلَیْکَ إِلا أَلْحَقْتَنِی بِمَحَلِّ أَهْلِ طَاعَتِکَ وَ الْمَثْوَی الصَّالِحِ مِنْ مَرْضَاتِکَ فَإِنِّی لا أَقْدِرُ لِنَفْسِی دَفْعاً وَ لا أَمْلِکُ لَهَا نَفْعاً إِلَهِی أَنَا عَبْدُکَ الضَّعِیفُ الْمُذْنِبُ وَ مَمْلُوکُکَ الْمُنِیبُ [الْمَعِیبُ] فَلا تَجْعَلْنِی مِمَّنْ صَرَفْتَ عَنْهُ وَجْهَکَ وَ حَجَبَهُ سَهْوُهُ عَنْ عَفْوِکَ إِلَهِی هَبْ لِی کَمَالَ الأِنْقِطَاعِ إِلَیْکَ وَ أَنِرْ أَبْصَارَ قُلُوبِنَا بِضِیَاءِ نَظَرِهَا إِلَیْکَ حَتَّی تَخْرِقَ أَبْصَارُ الْقُلُوبِ حُجُبَ النُّورِ فَتَصِلَ إِلَی مَعْدِنِ الْعَظَمَةِ وَ تَصِیرَ أَرْوَاحُنَا مُعَلَّقَةً بِعِزِّ قُدْسِکَ إِلَهِی وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ نَادَیْتَهُ فَأَجَابَکَ وَ لاحَظْتَهُ فَصَعِقَ لِجَلالِکَ فَنَاجَیْتَهُ سِرّا وَ عَمِلَ لَکَ جَهْرا.

خدایا، آن که به تو راه جوید راهش روشن است، و آن که به تو پناه جوید در پناه توست، و من به تو پناه آوردم ای خدای من، پس گمانم را از رحمتت ناامید مساز، و از مهربانی ات محرومم مکن، خدایا، در میان اهل ولایتت برنشانم، نشاندن آن که به افزون شدن محبّتت امید بسته، خدایا، شیفتگی به ذکرت را پیوسته به من الهام فرما، و همّتم را در نسیم کامیابی نامهایت و جایگاه قدست قرار ده.

خدایا به حق خودت بر خودت، مرا به جایگاه اهل طاعتت، و جایگاه شایسته بر ساخته از خشنودی ات برسان، زیراکه من نه بر دفعی از خود قدرت دارم، و نه بر نفع خویش مالک هستم.

خدایا، من بنده ناتوان گنهکار توام، و مملوک توبه کننده به پیشگاهت، مرا از کسانی که رویت را از آنان برگرداندی قرار مده، و نه از کسانی که غفلتشان از بخششت محرومشان نموده.

خدای کمال جدایی از مخلوقات را، برای رسیدن کامل به خودت به من ارزانی کن، و دیدگان دلهایمان را به پرتو نگاه به سوی خویش روشن کن، تا دیدگان دل پرده های نور را دریده و به سرچشمه عظمت دست یابد، و جانهایمان آویخته به شکوه قدست گردد، خدایا مرا از کسانی قرار ده که آوازشان دادی، پس پاسخت دادند، به آنها توجه فرمودی، پس در برابر بزرگی ات مدهوش شدند، و با آنان راز پنهان گفتی و آنان آشکارا برای تو کار کردند،

إِلَهِی لَمْ أُسَلِّطْ عَلَی حُسْنِ ظَنِّی قُنُوطَ الْإِیَاسِ وَ لا انْقَطَعَ رَجَائِی مِنْ جَمِیلِ کَرَمِکَ إِلَهِی إِنْ کَانَتِ الْخَطَایَا قَدْ أَسْقَطَتْنِی لَدَیْکَ فَاصْفَحْ عَنِّی بِحُسْنِ تَوَکُّلِی عَلَیْکَ إِلَهِی إِنْ حَطَّتْنِی الذُّنُوبُ مِنْ مَکَارِمِ لُطْفِکَ فَقَدْ نَبَّهَنِی الْیَقِینُ إِلَی کَرَمِ عَطْفِکَ إِلَهِی إِنْ أَنَامَتْنِی الْغَفْلَةُ عَنِ الاسْتِعْدَادِ لِلِقَائِکَ فَقَدْ نَبَّهَتْنِی الْمَعْرِفَةُ بِکَرَمِ آلائِکَ إِلَهِی إِنْ دَعَانِی إِلَی النَّارِ عَظِیمُ عِقَابِکَ فَقَدْ دَعَانِی إِلَی الْجَنَّةِ جَزِیلُ ثَوَابِکَ إِلَهِی فَلَکَ أَسْأَلُ وَ إِلَیْکَ أَبْتَهِلُ وَ أَرْغَبُ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَنِی مِمَّنْ یُدِیمُ ذِکْرَکَ وَ لا یَنْقُضُ عَهْدَکَ وَ لا یَغْفُلُ عَنْ شُکْرِکَ وَ لا یَسْتَخِفُّ بِأَمْرِکَ إِلَهِی وَ أَلْحِقْنِی بِنُورِ عِزِّکَ الْأَبْهَجِ فَأَکُونَ لَکَ عَارِفا وَ عَنْ سِوَاکَ مُنْحَرِفاً وَ مِنْکَ خَائِفاً مُرَاقِباً یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ رَسُولِهِ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیما کَثِیرا.

خدایا بر خوش بینی ام ناامیدی و یأس را چیره نسازم، و امیدم از زیبایی کرمت نَبُرد.

خدایا گر خطاهایم مرا از نظرت انداخته، به خاطر حسن اعتمادم بر تو از من چشم پوشی کن.

خدایا، اگر گناهان از جایگاه مکارم لطفت مرا پائین آورده، اما یقین به کرم عنایتت هوشیارم نموده.

خدایا اگر غفلت از آماده شدن برای دیدارت به خوابم فرو برده، ولی معرفت به نعمت های کریمانه ات مرا بیدار ساخته است.

خدایا اگر بزرگی مجازاتت مرا به سوی آتش فرا خوانده، هرآینه ثواب برجسته ات مرا به سوی بهشت خوانده است، خدایا از تو درخواست می کنم، و به پیشگاهت زاری نموده، و رغبت می ورزم، و از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی، و مرا از کسانی قرار دهی که ذکرت را همواره بر زبان دارند، و پیمانت را نمی شکنند، و از سپاست غافل نمی شوند، و فرمانت را سبک نمی شمارند، خدایا مرا به نور عزّت بسیار زیبایت برسان تا عارف به وجودت گردم، و از غیر تو روی گردان شود، و از تو هراسان و برحذر باشم، ای دارای بزرگی و بزرگواری، و درود خدا و سلام بسیار او بر محمّد فرستاده اش، و برخاندان پاکش باد. [۲۷]

پی‌نوشت‌ها:

[۱] . لسان العرب، ابن منظور، ج ۱، ص ۵۰۲، ناشر: دارالاحیاء التراث العربی.

[۲] . تاج العروس، زبیدی، ج ۱، ص ۳۲۰، ناشر: مکتبة الحیاة بیروت.

[۳] . مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی(ره)، ص ۲۶۵، انتشارات بینش، تابستان ۷۶.

[۴] . اقبال الاعمال، سیدبن طاووس(ره)، ج ۳، ص ۲۹۲، ناشر: مکتب الاعلام الاسلامی.

[۵] . بحارالانوار، علامه محمد باقر مجلسی(ره)، ج ۵۵، ص ۳۴۱، ناشر: مؤسسه الوفاء، بیروت.

[۶] . وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۸۰.

[۷] . همان، ص ۴۹۷.

[۸] . همان، ص ۵۰۲.

[۹] . همان، ج ۸، ص ۹۸.

[۱۰] . بحارالانوار، ج ۹۴ و ۷۹ باب ۵۶.

[۱۱] . المراقبات، ص ۱۷۳.

[۱۲] . کافی، ج ۴، ص ۹۳.

[۱۳] . بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۳۸۲، باب ۹ و ج ۹۴ ص ۷۱.

[۱۴] . همان، ج ۹۴، ص ۷۲.

[۱۵] . شیخ طوسی، الخصال، ج ۲، ص ۶۰۵.

[۱۶] . همان.

[۱۷] . وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۹۳.

[۱۸] . الاقبال، ص ۶۸۵.

[۱۹] . سوره نمل، آیه ۶۲.

[۲۰] . سوره غافر، آیه ۶۰.

[۲۱] . سوره نساء، آیه ۳۲.

[۲۲] . سوره نساء، آیه ۲۹.

[۲۳] سوره ق، آیه ۳۷.

[۲۴] . وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۵۰۳.

[۲۵] . مراقبات به نقل از من لایحضره الفقیه، ص ۱۷۶.

[۲۶] . مفاتیح الجنان، ص ۲۶۷ و بحارالانوار، ج ۷۳، ص ۳۵۷، باب ۶۷ و ج ۹۴، ص ۶۱.

[۲۷] . بخشی از مقاله استفاده شده است از: پاسدار اسلام شماره ۳۳۲ / فضیلت ماه شعبان

حال و روز لبنان با ویروس کرونا با کشورهای دیگر تفاوت چندانی نمی‌کند. متاسفانه این کشور هم گرفتار بیمارانی است که هر روز بر تعداد آنها افزوده می‌شود و به دنبال آن با تاسفی بیشتر هر روز بر تعداد متوفیان نیز اضافه می‌شود.

انتشار ویروس کرونا و تاثیرات داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی آن محل توجه اسرائیلی‌ها بوده است. موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل وابسته به دانشگاه تل‌آویو این موضوع را در میزگردهای اخیر خود در ماه مارس میلادی بررسی کرده که مهمترین این مطالعات و میزگردها را موسسه مطالعات فلسطینی به عربی ترجمه کرده است.

6 راهکاری که آرامت می کند!

یکی از نیازهای انسان در زندگی داشتن شادی است. شادی یک نیروی مضاعف درونی است که انسان را در انجام دادن فعالیت‌هایش کمک می‌کند و سبب می‌شود که با نشاط بیشتر به موفقیت برسد.

انسان‌هایی که شادترند از نظر روحی و جسمی هم سالم‌تر هستند، یعنی شادی در سیستم بدنی افراد تاثیر دارد و سبب می‌شود که اعضای بدن بهتر به فعالیت خود برسند. حال6 روش برای رسیدن به این مطلوب:
 

1- سخن گفتن با خدا

حضرت در نامه خود به امام حسن می فرماید: « غم و اندوه خود را در پیشگاه خداوند مطرح کن تا غمهای تو را بر طرف کند و در مشکلات تو را یاری رساند»[ن 31].

روشن است که سخن گفتن با کسی که دسترسی به او در هر زمانی امکان پذیر است و صحبت کردن با او هیچ قید و شرطی لازم ندارد و هیچ محدودیت زمانی ندارد و هیچ واکنش نامناسب و پیامد نامطلوبی در پی ندارد و از همه مهمتر اینکه از قدرت بی پایانی برخوردار است و مشتاق است که بندگانش با او سخن گویند و از او کمک بخواهند تا از این قدرت بی پایان خود برای یاری رساندن به آنها استفاده کند، غم و اندوه را از انسان دور می نماید و او را امیدوار و شاد می سازد.

دعا و نیایش باعث می شود که افراد خوشبینانه احساس کنند بر [وقایع] آینده کنترل بیشتری دارند و این اعتقاد موجب افزایش اعتماد به نفس، عزت نفس و احساس هدفمندی در آنها می شود. بیشترین تأثیر مذهب بر شادی به دلیل نیایش زیاد و نزدیکی به خداوند است.
 

2- نماز خواندن

امام علی در مورد تأثیر نماز برکاهش غم و اندوه می فرماید: «آن چه که بین من و خدا ناروا است اگر انجام دهم و مهلت دو رکعت نماز داشته باشم تا از خدا عافیت بطلبم، مرا اندوهگین نخواهد ساخت.» [ق291].

از آن جا که نماز خواندن نیز نوعی سخن گفتن با خداوند است، بنابراین همه مزایای سخن گفتن با خداوند را دارد و علاوه بر این به دلیل اینکه عبارات مورد استفاده در نماز از سوی خداوند تعیین شده است می توان گفت که این عبارات بهترین عبارات برای سخن گفتن با خداوند است و بهترین نتیجه و بیشترین تأثیر را دارد. روانشناسان معتقدند که نماز و دعا خوشبینی و احساس کنترل را افزایش می دهد و این عوامل به نوبه خود باعث ایجاد احساس شادی می شود.
 
حضرت در مورد اثرات مثبت رابطه با خویشان می فرماید: «خویشاوندان انسان بزرگترین گروهی هستند که از او حمایت می کنند و اضطراب و ناراحتی او را می زدایند و به هنگام مصیبت ها نسبت به او پرعاطفه ترین مردم می باشند»
 

3- جستجوی لذت های حلال

حضرت می فرماید: «خردمند را نشاید جز آن که در پی سه چیز حرکت کند: کسب حلال برای تأمین زندگی یا گام نهادن در راه آخرت، یا به دست آوردن لذتهای حلال.» (ق382)

و نیز می فرماید: «بوی خوش درمان و نشاط آور، عسل درمان کننده و نشاط آور، سواری بهبودی آور، و نگاه به سبزه زار درمان کننده بیماری و نشاط آور است. (ق 392)

ادیان الهی هیچگاه لذت های حلال را نهی نکرده اند. آن چه آنها نهی کرده اند لذت های کاذب و زودگذری است که در کوتاه مدت یا دراز مدت بر روح و جسم انسان در زندگی فردی و اجتماعی او اثرات نامطلوبی باقی می گذارد. تأثیر ورزش، گردش در طبیعت، مصرف خوراکی های خاص و استفاده از بوی خوش در ایجاد شادی مورد تأیید روانشاسان امروزی نیز هست.

ورزش و تمرین جسمانی اگر به طور منظم انجام شوند، خلق مثبتی ایجاد می کنند که ممکن است تا روز بعد ادامه پیدا کند؛ دلیل اصلی تأثیر تمرینات جسمانی بر شادی، آزاد شدن آندروفین ها و در نتیجه ایجاد خلق مثبت، برقراری تعاملات اجتماعی، فراهم شدن زمینه موفقیت وکاهش یافتن افسردگی و تنش است. همچنین گردش در طبیعت می تواند به «تحقق خویشتن» و کمال بخشیدن به خود و ایجاد آرامش درونی کمک کند.
 

4- صله ارحام

حضرت در مورد اثرات مثبت رابطه با خویشان می فرماید: «خویشاوندان انسان بزرگترین گروهی هستند که از او حمایت می کنند و اضطراب و ناراحتی او را می زدایند و به هنگام مصیبت ها نسبت به او پرعاطفه ترین مردم می باشند.» [خ 23]

کمک به دیگران در موقع پریشانی، تجربه نوعدوستی ایجاد می کند که منبعی برای هیجان مثبت است. معاشرت پذیری با ارزش است زیرا به تعاون و کمک دو جانبه منجر می شود. و این وضعیت لذت بخش است. روابط اجتماعی یکی از بزرگترین منابع شادی است.

در تحقیقی دریافتند که مردم شاد احساس نزدیکتری با دیگران دارند. و احساس اعتماد و مورد علاقه بودن می کنند و بیشتر علاقه مندند با دیگران باشند.

احساس تنهایی نمی کنند. با دوستان بودن نیز یکی از منابع اصلی لذت است. برخی از فواید با دوست بودن ممکن است ناشی از فعالیت های لذت بخشی باشد که آنها برای یکدیگر انجام می دهند یا خود در فعالیتهای لذت بخشی مشارکت می کنند.
 
حداقل کار کرد ممکن این فعالیتهای مشترک این است که موجب لذت و روابط حمایت کننده می شوند. مردم شاد نه تنها تعامل اجتماعی بیشتری با یکدیگر دارند بلکه کیفیت روابط آنها بالاتر است و همینطور دریافتند که کیفیت رابطه دانشجویانی که شادترند در مقایسه با دانشجویان دیگر، بالاتر است. اگر ما عمیقاً از شخص دیگری مراقبت کنیم نه تنها خودمان تشویق می شویم بلکه این کار در شادکامی دیگران موثر است.
 
دعا و نیایش باعث می شود که افراد خوشبینانه احساس کنند بر [وقایع] آینده کنترل بیشتری دارند و این اعتقاد موجب افزایش اعتماد به نفس، عزت نفس و احساس هدفمندی در آنها می شود. بیشترین تأثیر مذهب بر شادی به دلیل نیایش زیاد و نزدیکی به خداوند است.
 

5- جستجوی سخنان حکمت آمیز

«همانا این دلها همانند تن ها افسرده می شوند، پس برای شادابی دلها سخنان زیبای حکمت آمیز بجویید.»[ق89]. در حکمت 197 نیز چنین روشی مورد تأکید قرار گرفته است.

همچنین می فرماید: «گفتار حکیمان اگر درست باشد درمان [است]» [ق 257].

از آن جا که سخنان حکمت آمیز غالبا ارضا کننده حس زیبایی شناختی و یاد آوری کننده حقایق فراموش شده است و انسان فطرتاً همیشه طالب زیبایی و جویای حقیقت است، بنابراین طبیعی است که با شنیدن سخنان زیبای حکمت آمیز احساس لذت و شادابی به او دست بدهد. روشن است که قرآن و احادیث که دربردارنده سخنان خداوند و پیامبر اکرم و امامان هستند، بهترین و زیباترین سخنان حکمت آمیز می باشد. بسیاری از بررسی ها تأثیر مثبت آموزش (که سخنان حکمت آمیز نیز جزئی از آن است) را برخشنودی نشان داده اند.
 

6- اهل عمل بودن

حضرت علی  علیه السلام می فرماید: «آن کس که در عمل کوتاهی کند دچار اندوه می شود.» [ق 132]

از آن جا که رسیدن به هر هدفی، چه این هدف دنیوی باشد چه اخروی چه مادی چه معنوی مستلزم برنامه ریزی درست و عمل کردن به این برنامه است، بنابراین، اهل عمل بودن ضامن دستیابی به شادی و خوشبختی و کوتاهی در عمل به ارزشها و اعتقادات و برنامه های خود، ایجاد کننده حسرت و غم و اندوه است. بی کاری همه جنبه های شادی از جمله عاطفه مثبت، رضایت از زندگی و عاطفه منفی را متأثر می سازد. افراد بیکار احساس ملالت می کنند، عزت نفس اندکی دارند، گاهی عصبانی می شوند و گاهی اوقات بی تفاوتی عاطفی در آنها بروز می کند.

نکاتی در ارتباط پدر و پسری برای تحکیم خانواده

در کودکی پسران به تقلید از پدران خود می پردازند تا بتوانند توجه و تایید آن‌ها را به دست بیاورند. اما این وضعیت در نوجوانی کاملا متفاوت است و رابطه بین آن‌ها تغییر می­کند. هردو با چالش­هایی روبرو می­شوند که کمی کار را برای حفظ پیوند رابطه بین آن‌ها سخت می­کند. بنابراین روابطی که اکنون ایجاد می‌کنید، مسیر را برای پیوند زندگی بین شما و پسرتان و درنتیجه تحکیم خانواده تعیین می‌کنند. (1)

 یک رابطه سالم ویژگی­هایی دارد که درادامه 25 مورد آن را بررسی خواهیم کرد:

1.شنوندگی خوب

فرزند شما باید بداند و مطمئن شود که به او توجه می­شود. این حس و نیاز از طریق شنیدن صحبت­های او حاصل می­شود. همچنین او با صحبت کردن، تخلیه هیجانی می­شود.

2.فضای گفتگو

روزانه وقتی را اختصاص دهید تا با فرزند خود صحبت کنید. از کارهای روزانه، مسائل و مشکلات پیش آمده و راه حل برطرف کردن آن‌ها بگویید. به او اجازه دهید درباره برنامه­ ها، فعالیت­ها و مشکلات روزانه­ اش صحبت کند. لازم است بدانید فضای گفتگو، باید بدون قضاوت و نظر باشد.

3.فضای مشورت

 فضایی ایجاد کنید تا اگر پسرتان با مشکلی مواجه است، بدون هیچ ترسی با شما مشورت کند. در این فضا باید شما شنونده خوبی باشید و بدون قضاوت و عصبانیت به او راه حل پیشنهاد بدهید و اجازه دهید در نهایت خودش تصمیم گیرنده باشد. شما هم درباره مشکلات و مسائل تان از او مشورت بگیرید.

4.ارتباط فیزیکی

گاهی کنار او بنشینید، دستانش را بگیرید، او را ببوسید و نوازشش کنید. او باید محبت و حس دوست داشتنی بودن را از خانواده بگیرد.

5.الگو سازی

پسران تحت تأثیر پدران خود قرار دارند. پسران با تماشای پدران خود در مورد مرد بودن یاد می‌گیرند. هنگامی که یک پسر به تماشای تعامل پدر و مادرش می پردازد، در مورد احترام (یا بی احترامی) و در مورد نحوه تعامل زن و مرد می­آموزد. با تماشای پدرش در رفتار با مردان دیگر،  از او می­آموزد که چگونه با مردها صحبت­کند، چگونه با آن‌ها ارتباط برقرار کند و چگونه با مسائل مردانه برخورد کند.

6.آموزش صحیح امور معنوی

به فرزندتان کمک کنید معنای عمیق‌تر زندگی را درک کند. به او کمک کنید تا در زندگی با خدا ارتباط بگیرد و بداند خداوند به او در تحمل سختی‌ها کمک می کند. به او یاد دهید برای خودش الگوی مذهبی داشته باشد.

7.علائق مشترک

 یک یا چند علاقه مشترک پیدا کنید که بتوانید ساعت بیشتری را با او در بیرون از خانه بگذرانید؛ مانند یک ورزش، بازی مشترک یا طبیعت­گردی. زمانی که شما وقت خود را صرف انجام کارهایی می­کنید که هردو از انجام آن لذت می­برید، رابطه شما رشد می­کند.

8.فرصت تجربه کردن

درست است که شما باید فرزندانتان را ایمن نگه دارید، اما می­توانید به آن‌ها اجازه دهید برخی از خطرات بسیار کوچک و محاسبه شده را تجربه کنند، تا در آینده جسارت تجربه کردن چیزهای جدید در زندگی را داشته باشند.

9.همدلی و همکاری

 فضای همدلی و همکاری در خانواده باید شکل بگیرد. در انجام کارهای خانه از او همکاری بخواهید. به او در انجام کارهایش کمک کنید و وقتی مشکلی پیش می­ آید، با او همدلی کنید.

10. بیان احساس

 احساس خود را بیان کنید و به او هر روز بگویید دوستش دارید. بگذارید مطمئن بشود که دوست داشتنی است. برای روابط احساسی خود وقت بگذارید؛ او به تایید شما نیاز دارد.

11. تقویت اعتماد به نفس

در دنیای امروز، تماشای تبلیغات در تلویزیون می­توانند احساس ناکافی بودن را در پسران ایجاد کنند. اینکه به اندازه مردانی که در تلویزیون می‌بینند خیلی خوب نباشند. شما به عنوان یک پدر می­توانید به حس مثبت او در مورد خودش کمک کنید. به او اعتماد به نفس بدهید، به او یاد بدهید دستاوردهای یک مرد چیزی بیش از مثلا داشتن یک شکم شش تکه است.

12.حفظ تعادل

پدری متعادل باشید. پدری مستبد که خیلی کنترل­گر است، یا پدر خیلی احساسی بدون کنترل، هردو آسیب رسان هستند. ولی پدری که احساسی بالا دارد اما کنترل متوسطی هم می­کند، می­تواند فضای گفتگو و ارتباط دوطرفه خوبی ایجاد کند.

13.پدران شاد

روانشناسان توانسته ­اند تأثیر ویژه­ای از پدران، بر رشد ذهنی پسران خود تعیین کنند. آن‌ها دریافتند که علائم افسردگی در بزرگسالان، بیشتر مربوط به علائم افسردگی پدران است. بنابراین برای داشتن خانواده و پسری سالم و شاد، شما باید پدر شادی باشید.

14. حضور پدران

روانشناسان دریافته­اند پدرانی که سرپرستی خانواده را برعهده دارند، فرزندان آن‌ها، رشد اجتماعی بهتری دارند.

15. واگذاری یک کار بزرگ

وقتی به او کاری بزرگتر از سن و سالش می­دهید، این امر می­تواند پیوندی را بین شما ایجاد کند که مدت زمان طولانی دوام داشته باشد و خاطراتی را برای شما ایجاد کند که چندین دهه با هم در موردش صحبت خواهید کرد.

16. دوست داشتن همسر

او نیاز دارد مادرش را دوست داشته باشید. به او حس امنیت می­دهد و همچنین به او نشان می­دهید که چگونه باید با مادر، خواهران و سایر زنانی که در زندگی ملاقات می­کند، رفتار کند. این پایه و اساس روابط او در بزرگسالی را شکل می­دهد.

17. شکست را ببیند

 علاوه بر موفقیت‌ها، باید شکست­های شما را ببیند. وقتی فرزند شما می­بیند که شما شکست خورده­اید و شکست را به خوبی مدیریت کرده­اید، می­بیند که اشتباه وجود دارد. پسری که از اشتباه کردن نمی­ترسد، به مردی تبدیل می­شود که بتواند چالش­های بزرگ را بپذیرد.

18. رهبری کردن

وقتی شما را در حال خدمت کردن و رهبری خانواده می­بیند، یاد می­گیرد بعدها چگونه خانواده خود، محل کار و روابط دوستانه خود را رهبری کند.   

19.پشتیبان باشید

در تحصیلات، زندگی اجتماعی و در همه زمینه ­های زندگیش حضور داشته باشید. پسران به پشتیبانی پدرشان احتیاج دارند.

20.پذیرش

اگر با پسرتان متفاوت هستید، هنگامی که اشتباهی می­کند او را دوست داشته باشید. این اعتماد و پذیرش، موجب ارتباط قوی­تر و عزت نفس در فرزندتان می­شود.

21.تعیین مرز و مقررات

آن‌ها متوجه می­شوند اعمال و رفتارهایشان عواقب دارد و قبل از هر عمل و رفتاری، به ارزیابی گزینه­های انتخابی خود می­پردازند.

22.درک تغییر

درک کنید که پسران در هردوره سنی رفتارشان و نوع ارتباطشان با والدین و مخصوصا پدرشان، متفاوت می­شود.

23.تحقیر نکنید

هیچ­گاه او را برای اشتباهاتش سرزنش یا تحقیر نکیند. به جای اینکه از او بپرسید «چرا؟» به او بگویید «چه شد؟»

24.حریم خصوصی

پسران مخصوصا در دوران نوجوانی تمایل بیشتری به تنهایی دارند، به آن‌ها اجازه دهید گاهی برای خودشان باشند.

25.منضبط تربیت کنید

پسران خود را با اعمالی مانند پاداش، ایجاد محدودیت، به تعویق انداختن رفع نیازها و... منضبط تربیت کنید. این کار به کنترل نفس و آماده کردن او برای بزرگسالی کمک می­کند.

نتیجه گیری

شرط پویایی و استواری خانواده به عنوان اساسی ­ترین نهاد اجتماعی، وجود روابط صحیح و پایدار میان افراد خانواده است. هدف از طرح این 25 نکته، جلب توجه به تاثیر پدر در رشد شخصیتی و اجتماعی پسران است. تاثیری که بیشتر اوقات نادیده گرفته می­شود، اما وجود دارد و واقعی است.

کتائب حزب الله عراق از نقشه آمریکا برای انجام یک عملیات کماندویی علیه مواضعی نظامی در عراق خبر داد و درباره پیامدهای این اقدام آمریکا که به گفته این گروه، ارکان کشور عراق را به خطر انداخته و بر صلح مدنی آن تاثیرگذار است، هشدار داد.

به گزارش پایگاه خبری المعلومه، در بیانیه کتائب حزب الله آمده است: «در شرایط دشوار کنونی عراق که همه توانمندی‌ها برای مقابله با خطر کرونا بسیج شده است که شخص تروریست ترامپ و دولت جنایتکار آن متهم به گسترش این ویروس است و در شرایطی که جریان‌های مردمی و گروه‌های مقاومت سرگرم حمایت از تلاش‌های دولت و تقویت آن در این زمینه هستند، تحرکات مشکوک نیروهای آمریکایی و مزدوران آن را زیر نظر گرفته‌ایم که از این شرایط برای دستیابی به اهداف مشکوک خود و اجرای برنامه‌هایی بهره برداری می‌کنند که از مدت‌ها قبل درصدد دستیابی به آن بودند».

کتائب افزود: «در روزهای گذشته شاهد بالا گرفتن موج هجمه‌های روانی رسانه‌های آمریکایی به منظور مقدمه سازی یک نقشه آمریکا در عراق بوده‌ایم. بر اساس این نقشه آمریکا نخست یک عملیات کماندویی توسط نیروهای خود علیه مواضعی متعلق به سازمان‌های امنیتی الحشد الشعبی و مقاومت اسلامی انجام می‌دهد و به دنبال آن نیروهای زمینی و جنگنده‌های خود را وارد عمل می‌کند و در این عملیات نیرویی از دستگاه نظامی و همچنین دستگاه امنیتی عراق با آمریکایی‌ها شریک خواهند بود».

کتائب حزب الله  تاکید کرد: «نقشه آمریکا ارکان کشور  عراق و صلح داخلی آن را تهدید خواهد کرد و به دلیل جدیت خطرات و پیامدهای این طرح با آن برخورد جدی خواهیم کرد».

به گفته کتائب حزب الله، در شرایطی که عراق با بحران فوق العاده‌ای به دلیل شیوع ویروس کرونا روبه رو است این اقدام آمریکا و پیامدهای خطیر آن اوضاع را وخیم‌تر خواهد کرد و یک فاجعه انسانی و اجتماعی به بار خواهد آورد که قابل کنترل نخواهد بود.

کتائب حزب الله گفت: «اقدام دشمن اشغالگر آمریکایی ما را در برابر گزینه‌های زیادی قرار داده است و ما را مجبور خواهد کرد که در معادله رویارویی با آن مراحل بسیاری را پشت سر گذاشته و با قدرت به همه تاسیسات نظامی ، امنیتی و اقتصادی آن بلا استثنا پاسخ دهیم و مواضعی را که برای حمله آنجا نقشه کشیده‌اند به گورستان آنها تبدیل خواهیم کرد به نحوی که مایه ننگ آنها و همدستانشان شود».

الکتائب به هر طرف عراقی که با آمریکا در اجرای این نقشه توطئه آمیز همکاری کند، هشدار داد و گفت:« با آن طرف عراقی هم مثل دشمن برخورد خواهد شد به گونه‌ای که خیانت و جنایت آن هرگز قابل عفو نخواهد بود  و در همه سطوح قومی، قانونی مجازات سنگینی خواهند شد».

این گروه الحشد الشعبی بر ضرورت آمادگی برادران مجاهد و وطن دوست از اعضای گروه‌ها و جریان‌های مردمی با نفرات و تجهیزات خود برای مقابله با شرارت دشمن و مقابله با هر حماقتی که احتمالا همدست آن می‌شوند و می‌خواهند عراق را به سمت آن شرارت سوق دهند تاکید کرد.

محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران در حساب توئیتر خود در واکنش به اظهارات مایک پامپئو وزیر خارجه آمریکا نوشت: پامپئو حتی در شرایط یک اپیدمی هم دست از دروغ برنمیدارد.

وی افزود: کسی تعجب نمیکند که او وزیر نفرت است نه وزیر خارجه.

«مایک پامپئو» وزیر امور خارجه آمریکا به اقدام ایران در رد کمک‌های به ظاهر بشردوستانه آمریکا واکنش نشان داد.

وی در این پیام توئیتری نوشت: «حسن روحانی به جای ابداع دلایلی برای متهم کردن آمریکا به دلیل سوء مدیریت بزرگ دولتش در شیوع ویروس ووهان در ایران، می‌تواند با بله گفتن به پیشنهاد کمک‌های بشردوستانه ما، بهتر به مردم ایران خدمت کند.»

«حسن روحانی» رئیس جمهور ایران دو روز پیش در تماس تلفنی با «قیس سعید» رئیس جمهور تونس با بیان اینکه دولت آمریکا در این شرایط سخت شیوع بیماری هم اقدامات ظالمانه و تحریمی خود علیه ملت ایران را تشدید کرده، گفت: جلوگیری از ارسال دارو ، کمک های بشردوستانه و روابط بانکی ایران برای تامین نیازمندی‌های مردم در تعارض با قواعد انسانی و قوانین سازمان ملل متحد است.

روحانی تاکید کرد که کشورهای جهان باید این اقدامات ضد بشری آمریکا را محکوم و آنها را دعوت کنند تا به قوانین سازمان ملل و مبانی انسانی بازگردند.

ادامه تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران در حالی ادامه دارد که سازمان‌ها و کشورهای جهان و حتی شخصیت‌های آمریکایی، خواستار لغو این تحریم‌ها شده‌اند، چرا که این تحریم‌ها به گفته آن‌ها مانعی در برابر تلاش‌های تهران برای مقابله با کروناست.

«میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین اتریش چند روز پیش در پیامی در توئیتر نوشت: «حامیان سیاست فشار حداکثری آمریکا در تلاش هستند تا به توجیه بپردازند. آنها می‌گویند که ارسال غذا و دارو به ایران تحریم نشده است. این درست است اما واقعیت این است که حتی کالاهای کاملا بشردوستانه نیز به دلیل محدودیت‌های مالی قابلیت انتقال به ایران به شیوه معمول را ندارد.»

در روایات اهل بیت علیهم السلام با مضامین و تعابیر مختلف،[۱] به زیارت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم السلام و و فرستادن سلام و درود و تحیت و اظهار ارادت و اخلاص به آستانشان، چه از طریق حضور نزد مرقد آنان و چه از طریق ارتباط از راه دور[۲] اهمّیّت زیادی داده شده است.

روایات بسیاری در باب فضیلت و پاداش زیارت از راه دور، وارد شده که ما در این جا به ذکر چند روایت اکتفا می‏کنیم.[۳]

حقیقت زیارت

زیارت به معنی توجه به مقامات والای معصومین علیهم السلام، این پیشوایان بزرگ و ذکر صفات و سجایای آنان و بیان فضایل، کرامات، عبادات، اطاعات و خدمات آنان و توجه و حضور قلب و عنایت به «محتوای بلند کلمات و جملات انسان‏ساز زیارت ها» و در نتیجه برقراری ارتباط روحی و به ایجاد پیوند قلبی با معصومین (علیهم السلام)[۴] و شناخت‏ خداوند است که شرط زیارت است؛ چه اینکه آثار و ثواب زیارت ‏ها برای کسی در نظر گرفته شده است که زیارت‏ بامعرفت انجام دهد.[۵]

حال کسی که کمترین آشنایی با مسایل روانی و روحیه الگوپذیری انسان داشته باشد، تصدیق‏ خواهد کرد که چنانچه زیارت‏کننده و لو با زیارت از راه دور، بداند چه می‏کند و چه می‏گوید و چه می‏خواهد؛ به خوبی می‏تواند با کسب معرفت الهی، راه قرب الی‏الله را با سرعت بپیماید، و ، با روحی باصفا، پاک از گناه و برای اطاعت پروردگار و انجام وظایف انسانی آماده گردد.[۶]

با این تفاسیر اصرار بر بوسیدن ضریح، آن‏گونه که بعضی از عوام می‏پندارند، شرط قبولی زیارت‏ نیست‏؛[۷] بلکه به تصریح برخی از جملات در اذن دخول ‏ها، که زائر می‏گوید: «وَ اعْلَمُ انَّ رَسُولَکَ وَخُلَفآئَکَ عَلَیْهِمُ السَّلامُ، احْیآءٌ عِنْدَکَ یُرْزَقُونَ، یَرَوْنَ مَقامی‏، وَ یَسْمَعُونَ کَلامی‏، وَیَرُدُّونَ سَلامی‏؛ خدایا من عقیده دارم که پیامبر تو و جانشینانت زنده ‏اند و در نزد تو روزی داده می‏شوند، محل ایستادنم را می ‌بینند و سخنم را می ‌شنوند و به سلامم پاسخ می ‌دهند». اگر زائر، این حقیقت را با جان و دل بپذیرد که آنان او را می ‏بینند و سخن او را می ‏شنوند و به سلام و ارادتش پاسخ می‏دهند، زیارت‏ او حال و هوای دیگری خواهد داشت. و با این اعتقاد صرف گفتن‏ «السَّلامُ عَلَیْکُمْ» نیز زیارت به حساب می‏آید.[۸]

زیارت پیامبر اکرم (ص) از راه دور

در روایت معتبری از امام سجاد علیه السلام نقل شده که رسول ‏الله صلی الله علیه و آله فرمود: «کسی که بعد از وفات من به زیارت قبرم بیاید، مثل کسی است که در زمان حیاتم به سوی من هجرت کرده است؛ پس اگر نمی‏توانید مرا از نزدیک زیارت کنید، از همان راه دور به سوی من سلام بفرستید که به من می‏رسد».[۹]

یکی از یاران امام صادق علیه السلام می‏گوید: امام علیه السلام به من امر فرمود که هر چه می‏توانم در مسجد رسول‏الله صلی الله علیه و آله نماز بگزارم؛ چرا که این توفیق همیشه نصیب انسان نمی‏شود. سپس فرمود: آیا کنار قبر رسول‏الله صلی الله علیه و آله هم می‏روی؟ عرض کردم: آری، فرمود: «آگاه باش که او سلام تو را از نزدیک می‏شنود و اگر دور هم باشی از دور هم سلامت به او می ‏رسد».[۱۰]

امام علی علیه السلام از رسول ‏الله صلی الله علیه و آله نقل می‏کند که فرمود: «هر کس در هر مکانی از زمین، به من سلام کند سلامش به من می‏رسد».[۱۱]

چگونگی زیارت رسول الله(ص) از راه دور

یکی از یاران امام رضا علیه السلام می‏گوید: خدمت آن حضرت عرض کردم: بعد از نماز فریضه چگونه بر رسول گرامی صلی الله علیه و آله سلام فرستم [و حضرتش را زیارت کنم]؟ فرمود: خطاب به آن حضرت می‏گویی: «السَّلامُ عَلَیْکَ یا رَسُولَ اللَّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ، السَّلامُ عَلَیْکَ یا مُحَمَّدَ بْنَ عَبدِاللَّهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یا خِیَرَةَ اللَّهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یا حَبیبَ اللَّهِ...؛ سلام بر تو ای رسول خدا و رحمت و برکات خدا بر تو باد، سلام بر تو ای‏محمّد بن عبداللَّه، سلام بر تو ای اختیارشده خدا، سلام بر تو ای محبوب خدا...».[۱۲]

هم چنین «سیّد بن طاووس» در «مصباح الزائر» از امام صادق علیه السلام نقل کرده که فرمود: «کسی که‏ بخواهد از شهر خویش قبر رسول گرامی صلی الله علیه و آله و قبور سایر ائمّه علیهم السلام را زیارت کند روز جمعه غسل نماید و دو جامه پاکیزه بپوشد و در فضای باز بایستد؛ سپس چهار رکعت نماز بخواند با هر سوره ‏ای که میسّر شود، پس از تشهّد و سلام، رو به قبله بایستد و بگوید: «السَّلامُ عَلَیْکَ ایُّهَا النَّبِیُّ وَرَحْمَةُ اللَّهِ وَبَرَکاتُهُ، السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا النَّبِیُّ الْمُرْسَلُ، وَالْوَصِیُّ الْمُرْتَضی، وَالسَّیِّدَةُ الْکُبْری‏، وَالسَّیِّدَةُ الزَّهْراءُ...؛ سلام بر تو ای پیامبر و رحمت و برکات خدا بر تو باد، سلام بر تو ای‏پیامبر فرستاده شده و (بر علی) جانشین پسندیده ‏ات و (بر همسرت) بانو خدیجه کبری‏، و (بر دخترت) بانو فاطمه زهرا...».[۱۳]

از سوی دیگر شایسته است صلوات فرستادن بر آن حضرت صلی الله علیه و آله، به آن صلواتی که امیر مؤمنان علی علیه السلام در یکی از خطبه ‏های خود در روز جمعه بر آن حضرت فرستاده و در «روضه کافی» نقل شده است: «انَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ، یا ایُّها الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ‏ وَسَلِّمُوا تَسْلیماً، اللهُمَّ صَلِّ عَلی‏ مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ...؛ خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود می‏فرستند ای کسانی که ایمان آورده‏ اید بر او درود فرستید و (در برابر اوامر او) کاملًا تسلیم باشید، خدایا بر محمّد و خاندان پاکش درود فرست...».[۱۴]

زیارت ائمه علیهم السلام از راه دور

در فضیلت زیارت آن بزرگواران از دور نیز روایات بسیاری نقل شده است که به دو نمونه اکتفا می شود:[۱۵]

۱. ابن ابی عمیر از امام صادق علیه السلام نقل می‏کند: «إِذا بَعُدَتْ بِأَحَدِکُمْ الشُّقَّةُ وَ نَأَتْ بِهِ الدَّارُ فَلْیَعْلِ أَعْلی مَنْزِلٍ لَهُ، فَیُصَلِّیَ رَکْعَتَیْنِ، وَ لْیَؤُمَّ بِالسَّلامِ إِلی‏ قُبُورِنا، فَإِنَّ ذلکَ یَصِلُ إِلَیْنا؛ کسی که توان زیارت از نزدیک را ندارد در جای بلندی قرار گیرد و دو رکعت نماز بخواند، سپس روی به سوی قبور ما کند و سلام دهد که به ما خواهد رسید».[۱۶]

سلیمان بن عیسی از پدرش نقل می‏کند: خدمت امام صادق علیه السلام عرض کردم: وقتی که توان زیارتتان را از نزدیک ندارم چگونه شما را زیارت کنم؟ فرمود: «ای عیسی! اگر توان آمدن نزد ما را نداری روز جمعه غسل کن، یا وضو بگیر و زیر آسمان قرار گیر و دو رکعت نماز بخوان و به سوی من توجه کن، پس هر کس در زمان حیاتم مرا زیارت کند گویا در زمان مماتم مرا زیارت کرده است و هر کس در زمان مماتم مرا زیارت کند، گویا در زمان حیات مرا زیارت کرده است»![۱۷]

مرحوم «علّامه مجلسی»[۱۸] در ذیل این روایت فرموده، از این روایت به دست می‏آید که زیارت امام حیّ از دور، به همین صورتی که در روایت آمده، جایز است و این دلیلی است بر امکان زیارت حضرت حجّت علیه السلام در هر مکانی.[۱۹]

پس بر عاشقان و شیعیان آن حضرت است که اگر ممکن شد هر صبح، یادی از آن حضرت کنند و با بعضی از زیارت‏ ها و دعا ها،[۲۰] زمزمه و نجوایی با آن بزرگوار داشته باشند و هم برای سلامتی و ظهور حضرتش دعا کنند و اگر هر روز ممکن نشد لااقل هفته ‏ای یک بار، روز جمعه آن حضرت را زیارت کنند و به تعبیر بعضی از دعا ها باید «دل را با یاد او آباد نگه داشت».[۲۱]

در مجموع از این دو روایت استفاده می‏شود که سلام و زیارت آن بزرگواران از راه دور با هر عبارتی ممکن است.[۲۲]

فضیلت زیارت حضرت زهرا (س) از راه دور

علّامه مجلسی از «مصباح الانوار» از علی علیه السلام از فاطمه علیها السلام نقل می‏کند که فرمود: رسول خدا به من فرمود: «یا فاطِمَةُ مَنْ صَلَّی عَلَیْکِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ، وَ أَلْحَقَهُ بی‏ حَیْثُ کُنْتُ مِنَ الْجَنَّةِ؛ هر کس بر تو سلام فرستد خداوند او را ببخشد و او را به من ملحق می‏کند، هر کجای بهشت که باشم»![۲۳]

هم چنین یزید بن عبدالملک از پدرش از جدّش نقل می‏کند که روزی خدمت حضرت فاطمه علیها السلام رسیدم؛ آن حضرت در سلام، بر من سبقت گرفت و از حالم پرسید و سپس فرمود: «پدرم به من خبر داد که هر کس بر او و بر من سه روز سلام کند خداوند بهشت را بر او واجب می‏کند»، عرض کردم: در زمان حیات او و حیات شما؟ فرمود: «آری و بعد از وفات ما».[۲۴] ظاهر این است که این روایت و نیز روایت قبل، شامل دور و نزدیک، هر دو می‏شود.[۲۵]

زیارت امام علی (ع) از راه دور

برای امیر مؤمنان علیه السلام در روز عید غدیر، زیارت ‏هایی نقل شده است که معروف ترین آن، زیارت‏ معروف «امین الله» است[۲۶] که می‏توان آن را از نزدیک و یا از راه دور، خطاب به امیرمؤمنان علیه السلام خواند.[۲۷]

امام حسن عسکری علیه السلام نیز زیارت بسیار جالب و جامعی را از پدرش بزرگوارش نقل می‏کند و برای کسانی است که توفیق زیارت‏ حضرت علی علیه السلام را در روز عید غدیر از نزدیک ندارند و شایسته است هر جا که هستند از راه دور، خواندن این زیارت را غنیمت بشمرند:[۲۸]

«السَّلامُ عَلَیْکَ‏ یا امیرَالْمُؤْمِنینَ، آمَنْتَ بِاللَّهِ وَهُمْ مُشْرِکُونَ، وَصَدَّقْتَ بِالْحَقِّ وَهُمْ‏ مُکَذِّبُونَ، وَجاهَدْتَ وَ هُمْ مُحْجِمُونَ، وَعَبَدْتَ اللَّهَ مُخْلِصاً لَهُ الدّینَ‏...؛ سلام بر تو ای امیر مؤمنان به خدا ایمان آوردی در حالی که آنها مشرک بودند و حق را تصدیق نمودی در حالی که ‏آنان تکذیب نمودند و جهاد نمودی در حالی که آنان شانه خالی کردند، و خدا را عبادت نمودی در حالی که دینت را برای او خالص کردی‏...».[۲۹]

زیارت امام حسین (ع) از راه دور

روایات بسیاری در رابطه با فضیلت زیارت امام حسین علیه السلام از راه دور وارد شده، چنان که زیارت هر معصوم دیگری نیز این گونه است.[۳۰]

از جمله گروهی از یاران امام صادق علیه السلام نزد آن حضرت بودند، یکی از بزرگان آنها عرض کرد: فدایت شوم، من بسیاری از اوقات امام حسین علیه السلام را یاد می‏کنم، در آن لحظه چه بگویم؟ فرمود: سه مرتبه بگو: «السَّلامُ عَلَیْکَ یا اباعَبْدِاللَّه»؛[۳۱]چرا که سلام، از دور یا نزدیک به آن حضرت می‏رسد.[۳۲]

در روایتی دیگر آمده است که زیارت‏ امام حسین علیه السلام، در هر یکی از سه شب قدر، مستحب مؤکد است،[۳۳] و در روایتی آمده است که سبب آمرزش گناهان می‏شود[۳۴] و اگر زائر، دسترسی به زیارت‏ از نزدیک نداشته باشد، از دور زیارت‏ کند.[۳۵]

در فرازی، راوی از امام صادق علیه السلام می پرسد: فدایت شوم بسیار می‏شود که یادی از امام حسین علیه السلام می‏کنم در آن هنگام چه بگویم؟ فرمود:سه مرتبه بگو «صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یا اباعَبْدِاللَّهِ» که سلام به آن حضرت از دور و نزدیک به او می‏رسد.[۳۶]

هم چنین از روایت‏ علقمه‏ از امام باقر علیه السلام استفاده می‏شود که زیارت عاشورا برای دور و نزدیک هر دو وارد شده است.[۳۷] همانگونه که زیارت‏ اربعین که تنها در مورد امام حسین علیه السلام وارد شده، را نیز می‏توان از راه دور و نزدیک خواند.[۳۸]

از روایت سُدیر[۳۹] (یکی از یاران امام صادق علیه السلام) به خوبی استفاده می‏شود که زیارت آن حضرت از دور نیز، فضیلت بسیار دارد، به این صورت که فرد در فضای باز قرار گیرد و به راست و چپ نظر بیفکند، سپس سر خود را به سوی آسمان بلند کند و به جانب قبر امام حسین علیه السلام توجّه نماید و بگوید: «السَّلامُ عَلَیْکَ یا اباعَبْدِاللَّهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُاللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ»که در مقابل آن برای او ثواب بسیار نوشته می‏شود.[۴۰]

با خواندن این ذکر زائر امام رضا(ع) شوید

فضیلت زیارت امام رضا علیه السلام بیش از آن است که احصا شود و ما در این جا تنها به ذکر چند روایت تبرّک می‏جوییم.[۴۱]

۱. از رسول گرامی صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود: «بزودی پاره ‏ای از تن من در زمین خراسان مدفون گردد و هیچ مؤمنی او را زیارت نکند مگر آن‏که خداوند متعال بهشت را بر او واجب و بدنش را بر آتش جهنّم حرام کند».[۴۲]

۲. به دو سند معتبر نقل شده که آن حضرت فرمود: «هر کس مرا با توجّه به دوری قبرم زیارت کند روز قیامت در سه جایگاه نزد او بیایم، تا او را از صحنه ‏های هولناک آن روز خلاصی بخشم، اوّل زمانی که نامه اعمال به دست انسان ها داده می‏شود، دوم نزد پُل صراط و سوم نزد میزان و ترازوی اعمال».[۴۳]

گفتنی است زیارت حضرت رضا علیه السلام در روز های مقدّس اسلامی، افضل است، خصوصاً استحباب زیارت آن حضرت در ماه رجب؛[۴۴] [اما با وجود این شرایط بحرانی] مردم نباید اصرار در [زیارت نزدیک آن امام همام] و بوسیدن ضریح مقدس داشته باشند و برای دیگران ایجاد زحمت کنند، زیرا بوسیدن ضریح شرط زیارت نیست و با گفتن یک سلام نیز زیارت حاصل شده[۴۵]و همگان می توانند با گفتن «صلی الله علیک یا اباالحسن»، زائر امام رضا (ع) باشند.

سخن آخر

بی شک اگر با «توجه و معرفت» زیارت‏ کنیم، می‏توانیم مطمئن باشیم با هر دعا و زیارت‏، گویا به محضر خداوند و معصومین علیهم السلام شرفیاب شده ‏ایم و روح و جانمان را صفا و صیقل تازه ‏ای داده ‏ایم و زنگار ها و تیرگی ‏های گناه را از خود زدوده ‏ایم و این‏جاست که دعا و زیارت‏، جایگاه واقعی خود را پیدا می‏کند و هدف اصلی آن تحقّق می‏ یابد.[۴۶]

منبع: کلیات مفاتیح نوین

[۱] کلیات مفاتیح نوین، ص۲۰۹.

[۲] همان، ص۲۰۵.

[۳] همان، ص۴۳۱.

[۴] همان، ص۲۰۵.

[۵] ر.ک: وسایل الشیعه، ج ۱۰، ابواب المزار، ب ۸۲؛ «مثال های زیبای قرآن، ج‏۱، ص۲۸۳).

[۶] کلیات مفاتیح نوین، ص۲۰۵.

[۷] همان، ص۲۱۹.

[۸] شهید اوّل در دروس گفته است: «خامسها الزیارة بالمأثور و یکفی السلام( والحضور)»، (بحارالانوار، ج ۹۷، ص ۱۳۴ به نقل از دروس، ج ۲، ص ۲۳)؛ (کلیات مفاتیح نوین، ص۲۲۰).

[۹] کامل الزیارات، ص ۱۴، ح ۱۷، ب ۲؛ (کلیات مفاتیح نوین، ص۲۲۹).

[۱۰] همان ، ص ۱۲، ح ۵، ب ۲؛ (کلیات مفاتیح نوین، ص۲۲۸).

[۱۱] امالی طوسی، ص ۱۶۷، ح ۳۱؛ (کلیات مفاتیح نوین، ص۲۲۸).

[۱۲] ر.ک: بحارالانوار، ج ۹۷، ص ۱۸۱، ح ۳ و قرب الاسناد، ص۱۶۹؛ (کلیات مفاتیح نوین، ص۲۲۹).

[۱۳] ر.ک: مصباح الزائر، ص ۵۰ و بحارالانوار، ج ۸۶، ص ۳۳۰؛ (کلیات مفاتیح نوین، ص۲۳۰).

[۱۴] ر.ک: کافی، ج ۸، ص ۱۷۵؛ (کلیات مفاتیح نوین، ص۲۳۰).

[۱۵] (کلیات مفاتیح نوین، ص۲۴۳).

[۱۶]کامل الزیارات، ب ۹۶، ص ۲۸۶، ح ۱ و تهذیب، ج ۶، ص۱۰۳، ح ۱؛ (کلیات مفاتیح نوین، ص۲۴۳).

[۱۷] همان، ب ۹۶، ص ۲۸۷، ح ۴؛ (کلیات مفاتیح نوین، ص۲۴۳).

[۱۸] بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۶۶.

[۱۹] کلیات مفاتیح نوین، ص۲۴۳.

[۲۰] ر.ک: بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۸۱، ح ۱؛ احتجاج، ج ۲، ص ۴۹۲( با اندکی تفاوت)؛ بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۱۰۱-۱۰۲-۱۱۶؛ مزار کبیر، ص ۵۸۶ و ۶۵۷( با اندکی تفاوت)؛ مزار شهید، ص ۲۰۳؛ مصباح الزائر، ص ۴۴۱ و۴۴۲(با اندکی تفاوت).

[۲۱] «اللَّهُمَّ کَمَا جَعَلْتَ قَلْبِی بِذِکْرِهِ مَعْمُورا فَاجْعَلْ سِلاحِی بِنُصْرَتِهِ مَشْهُورا»؛ (بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۱۰۳)؛ (کلیات مفاتیح نوین، ص۵۰۲).

[۲۲] کلیات مفاتیح نوین، ص۲۴۳.

[۲۳] بحارالانوار، ج۹۷، ص ۱۹۴، ح ۱۰؛ (کلیات مفاتیح نوین، ص۲۳۲).

[۲۴] همان، ص ۱۹۴، ح ۹، به نقل از تهذیب، ج ۶، ص ۹، ح ۱۱.

[۲۵] (کلیات مفاتیح نوین، ص۲۳۲).

[۲۶] ر.ک: کلیات مفاتیح نوین، ص ۲۶۰.

[۲۷] همان، ص۸۸۸.

[۲۸] همان، ص۲۹۹.

[۲۹] ر.ک: . بحارالانوار، ج ۹۷، ص ۳۵۹، ح ۶؛ (کلیات مفاتیح نوین، ص ۲۸۱).

[۳۰] کلیات مفاتیح نوین، ص۴۳۱.

[۳۱] در روایت کافی به جای« السلام علیک یا ابا عبداللّه»« صلی اللَّهُ علیک یا ابا عبداللّه» آمده، ولی روایت کامل الزیارات( السلام علیک یااباعبداللَّه) با ادامه حدیث هماهنگ‏تر است، زیرا در هر دو روایت امام علیه السلام بعد از آن فرمود:« چرا که« سلام» از دور یا نزدیک به او می‏رسد».

[۳۲] کلیات مفاتیح نوین، ص۳۷۱.

[۳۳] زاد المعاد، ص ۱۸۶.

[۳۴] تهذیب، ج ۶، ص ۴۹، ح ۲۶.

[۳۵] کلیات مفاتیح نوین، ص۷۸۵.

[۳۶] کافی، ج ۴، ص ۵۷۵، ح ۲؛ (کلیات مفاتیح نوین، ص۴۳۲).

[۳۷] مصباح المتهجّد، ص ۷۷۳ و کامل الزیارات، ص ۱۷۵.

[۳۸] اهداف قیام حسینی، ص۷۳.

[۳۹] ر.ک: کامل الزیارات، ب ۹۶، ص ۲۸۸، ح ۷.

[۴۰] کامل‏الزیارات، ب ۹۶، ص ۲۸۷، ح ۲؛ (کلیات مفاتیح نوین، ص۴۳۲).

[۴۱] همان، ص۴۶۴.

[۴۲] عیون اخبارالرضا، ج ۲، ص ۲۵۵، ح ۴ و بحارالانوار، ج ۴۹، ص ۲۸۴، ح ۳؛ (کلیات مفاتیح نوین، ص۴۶۵).

[۴۳] کامل‏الزیارات، ب ۱۰۱، ص ۳۰۴، ح ۴ و فقیه، ج ۲، ص ۵۸۴، ح ۳۱۸۹؛ (کلیات مفاتیح نوین، ص۴۶۶).

[۴۴] بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۴۳ و ۴۴.

[۴۵] (کلیات مفاتیح نوین، ص۴۷۹).

[۴۶] همان، ص۲۸.