کتاب «رژیم موقت مفهوم و پژوهش‌های تخصصی» که توسط مرکز مطالعات و پژوهشهای الاتحاد تألیف و منتشر شده، در مباحثی تخصصی به بررسی پدیده فروپاشی رژیم موقت صهیونیستی پرداخته است. این کتاب در فصل اول مفهوم رژیم موقت و اذعان شخصیت‌های مختلف بین‌المللی و صهیونیستی را به این موضوع مورد اشاره قرار داده و در فصل‌های بعدی به بررسی ساختارهای امنیتی و تشکیلاتی سرویس‌های جاسوسی و نظامی رژیم صهیونیستی پرداخته و در ادامه بحران‌های فراروی اسرائیل را که منجر به این فروپاشی می‌شود برشمرده است.

بخش دوازدهم

نقشه استراتژیک منطقه و پیامدهای آن برای رژیم صهیونیستی

چالش‌های امنیت داخلی رژیم صهیونیستی در دوره اخیر به‌شکل قابل‌توجهی افزایش یافته و هم‌زمان با آن دشمنان این رژیم به تقویت قدرت خود پرداخته‌اند و همین مسئله اسرائیلی‌ها را مجبور کرده است از ترس هزینه گزافی که باید بپردازند و به‌دلیل چالش‌های فزاینده داخلی از ورود به درگیری نظامی اجتناب کنند، این در حالی است که تهدیدات استراتژیک علیه امنیت رژیم صهیونیستی در برابر قدرت‌های بزرگ منطقه افزایش یافته است.

هرچند سال گذشته نیروهای سرویس امنیتی رژیم صهیونیستی توانستند اسرای جنبش جهاد اسلامی را که از زندان امنیتی جلبوع فرار کرده بود دوباره بازداشت کنند اما فرار این اسرا آرامش امنیتی صهیونیست‌ها را از بین برده اوضاع را در معرض انفجار قرار داد.

کرانه باختری

در کرانه باختری، رژیم صهیونیستی تلاش می‌کند واقعیت این منطقه را بر اساس آرامش امنیتی بهبود ببخشد؛ به‌طوری که مانع از انجام عملیات‌های مقاومتی گسترده فلسطینیان ضد اسرائیل شود، در مقابل جنبش حماس تلاش دارد این معادله صهیونیست‌ها را به چالش بکشد و هم‌زمان با تنزل جایگاه ابومازن (محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین) موقعیت خود را در جامعه فلسطینی بهبود ببخشد و حماس همچنان در تلاش برای بازیابی قدرت خود در کرانه باختری است. در نوار غزه اسرائیل تلاش دارد با میانجیگری مصر اوضاع را آرام نگه دارد و در شرایط فعلی به‌نفع هیچ یک از طرف‌ها در این منطقه نیست که وارد جنگ جدیدی شوند، البته هم‌زمان با این شرایط حماس همچنان در تلاش است مبارزه با اسرائیلی‌ها را در سطح بالایی حفظ کند و شاید این وضعیت در زمانی نزدیک منجر به وقوع یک جنگ دیگر شود.

چالش‌های اسرائیل در سطح امنیتی

در سطح چالش‌های خارجی، ایران به تقویت و تثبیت قدرت و نفوذ خود در منطقه ادامه می‌دهد که این مسئله تهدید بزرگی برای اسرائیل به وجود آورده است، بعد از آن عراق و یمن نیز تبدیل به عرصه‌های چالش‌برانگیز جدید برای رژیم صهیونیستی شده‌اند و در این میان ایران قدرت محور مقاومت را همچنان بیشتر می‌کند، حزب‌الله لبنان نیز به‌عنوان یکی از بزرگترین متحدان ایران، از تهدیدات راهبردی علیه اسرائیل محسوب می‌گردد.

عقب‌نشینی آمریکا از افغانستان

بازتاب خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان به‌شکل قابل‌توجهی روی دوستان ایالات متحده به‌ویژه هم‌پیمانان منطقه‌ای آن منعکس شد و سؤالاتی را درباره ادامه حضور نظامی آمریکا در عراق و سوریه و تلاش واشنگتن برای احیای توافق هسته‌ای با ایران و تشدید تحریم‌های تحمیل‌شده علیه سوریه به وجود آورد، این درحالی است که آمریکا هیچ استراتژی مشخصی در قبال این پرونده‌ها ترسیم نکرده است و این وضعیت منجر به بروز تحرکات منطقه‌ای در اردوگاهِ مقابل واشنگتن شد.

سوریه

آمریکا سال گذشته به مصر و اردن اجازه داد گاز و برق خود را از طریق خط لوله‌های سوریه به لبنان ارسال کنند؛ اما واشنگتن در عین حال آماده کاهش تحریم‌های خود علیه نظام بشار اسد نیست و استراتژی تازه‌ای در قبال سوریه طراحی نکرده است، در این مرحله پیش‌بینی نمی‌شود که نیروهای آمریکایی از شرق سوریه عقب‌نشینی کنند. عقب‌نشینی واشنگتن از افغانستان که فرماندهی ستاد مشترک ارتش آمریکا آن را یک شکست راهبردی توصیف کرد مانعی در برابر خروج نیروهای آمریکایی از سوریه و عراق دست‌کم در مرحله فعلی به وجود آورده است، این درحالی است که اردن و مصر و کشورهای حوزه خلیج فارس در تلاش برای احیای روابط خود با نظام بشار اسد در سوریه هستند و به این منظور از ابزارهای اقتصادی و سیاسی استفاده می‌کنند، به‌عنوان مثال پادشاه اردن در 3 اکتبر 2021 با بشار اسد گفتگو و تأکید کرد که اردن از ثبات و حاکمیت سوریه حمایت می‌کند، این مسئله گام مهمی در نزدیک کردن دو کشور و در عین حال اعتراف به مشروعیت نظام بشار اسد بود.

لبنان

تلاش‌های بین‌المللی برای تحقق ثبات نظام سیاسی لبنان درحالی ادامه دارد که کشورهایی چون آمریکا و فرانسه نمی‌توانند ادامه حضور قدرتمند حزب‌الله در دولت جدید لبنان را انکار کنند. حزب‌الله همچنان به تثبیت قدرت سیاسی و نظامی خود در لبنان بدون هیچ مشکلی ادامه می‌دهد و دولت نجیب میقاتی، نخست‌وزیر لبنان نیز نه تمایل و نه قدرت محدود کردن گام‌های حزب‌الله را دارد، هم‌زمان با آن قدرت نظامی حزب‌الله و تسلیح آن به موشک‌های دقیق و دیگر سلاح‌های پیشرفته همچنان ادامه دارد.

پیامدهای تحولات داخلی و خارجی بر امنیت صهیونیست‌ها

همان‌طور که گفته شد کشورهای عربی به‌تدریج درحال بازیابی روابط خود با نظام بشار اسد هستند و واشنگتن نیز نمی‌تواند با این موضوع مخالفت کند، از طرف دیگر عدم وجود یک استراتژی روشن و منطقی از جانب ایالات متحده در قبال دمشق موجب شده است تحریم‌های آمریکا علیه سوریه حالت فرسایشی به خود بگیرد و وضعیت نظام سوریه را در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی بهبود ببخشد، در این شرایط اسرائیل احساس می‌کند که باید راهبرد جدیدی در قبال پرونده سوریه پیش بگیرد و از آمریکا بخواهد تا فرصت از دست نرفته، وضعیت سوریه را به‌گونه‌ای تغییر دهد که مطابق با منافع امنیت داخلی اسرائیل باشد.

افزایش قدرت حزب‌الله در لبنان

افزایش قدرت حزب‌الله تحت حمایت دولت لبنان یک تهدید راهبردی درجه اول برای اسرائیل محسوب می‌شود و این رژیم نتوانسته است مانع از انتقال سلاح از سوریه به لبنان شود، در این شرایط صهیونیست‌ها باید یک تصمیم راهبردی اتخاذ و بررسی کنند که؛ آیا توان وارد کردن یک ضربه پیشگیرانه و پذیرفتن خطر ورود به جنگ را دارند یا اینکه در برابر قدرت حزب‌الله تسلیم می‌شوند؟

از سوی دیگر استراتژی جنگ بین جنگ‌ها که رژیم صهیونیستی از دهه‌های گذشته دنبال می‌کند متمرکز بر استفاده از قدرت این رژیم بوده اما قدرت طرف‌های مقابل را نادیده گرفته است و اسرائیلی‌ها نمی‌توانند از این روش علیه قدرت دشمن‌های خود استفاده کنند و از ورود به یک جنگ فراگیر هراس دارند، این وضعیت یک معضل بزرگ برای اسرائیل به وجود آورده و نیاز آن را به تقویت استراتژی‌های خود بیشتر کرده است.

کتاب «رژیم موقت مفهوم و پژوهش‌های تخصصی» که توسط مرکز مطالعات و پژوهش‌های الاتحاد تألیف و منتشر شده، در مباحثی تخصصی به بررسی پدیده فروپاشی رژیم موقت صهیونیستی پرداخته است. این کتاب در فصل اول مفهوم رژیم موقت و اذعان شخصیت‌های مختلف بین‌المللی و صهیونیستی به این موضوع را مورد اشاره قرار داده و در فصل‌های بعدی به بررسی ساختارهای امنیتی و تشکیلاتی سرویس‌های جاسوسی و نظامی رژیم صهیونیستی پرداخته و در ادامه بحران‌های فراروی اسرائیل که منجر به این فروپاشی می‌شود را برشمرده است.

بخش دهم

نقش سرویس‌های جاسوسی در تصمیم‌سازی‌های تل‌آویو

ـ نقش سرویس اطلاعات نظامی امان

سرویس اطلاعات نظامی امان بزرگترین سرویس اطلاعاتی رژیم صهیونیستی است که بزرگترین بخش بودجه کابینه را به خوداختصاص داده است. این سرویس اطلاعاتی اسرائیل که همانند سایر مراکز و موسسات وابسته به کابینه و ارتش رژیم صهیونیستی یک سرویس جاسوسی محسوب می‌گردد ارزیابی‌ها واطلاعات راهبردی در اختیار کابینه‌های مختلف این رژیم قرار می‌دهد و نقش اساسی در تصمیم‌گیری‌های اسرائیل دارد. اطلاعاتی که توسط امان ارائه می‌شود نقش اساسی در انجام عملیات‌های جاسوسی دارند و این اطلاعات محرمانه هستند. اما بخشی از آنها به شکل خام توسط کارشناسان اسرائیلی فاش می‌گردد. اطلاعات مذکور در اختیار وزیر جنگ و نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی و دیگر تصمیم‌گیرندگان این رژیم قرار می‌گیرد و گزارش ارزیابی اطلاعاتی سالانه اسرائیل نیز توسط امان صادر می‌شود.

ـ نقش سرویس اطلاعات و امنیت عمومی (شاباک)

با وجود اینکه شاباک کوچکترین سرویس اطلاعاتی رژیم صهیونیستی محسوب می‌گردد اما در عین حال امنیتی‌ترین سرویس این رژیم بوده و تاثیر زیادی بر عملیات تصمیم‌گیری در نهادهای سیاسی و نظامی اسرائیل دارد و نمی توان نقش آن را با سایر سرویس‌های امنیتی این رژیم مقایسه کرد.

همه منابع و رسانه‌های صهیونیستی اتفاق نظر دارند که اگر توصیه‌های سایر سرویس‌های امنیتی اسرائیل با اطلاعات شاباک مغایرت داشته باشد، کابینه اسرائیل توصیه‌های مذکور را رد می‌کند.در جریان انتفاضه الاقصی فلسطینیان در سال 2000 شاباک مسئول ترسیم سیاست‌های سرکوبگرانه علیه فلسطینیان بود و این سیاست‌های رژیم نژادپرست صهونیستی را تشدید می‌کرد. این نفوذ گسترده شاباک در محافل تصمیم‌گیری تل‌آویو به اندازه‌ای است که «ناحوم برنیگ» کارشناس امنیتی و نظامی رژیم صهیونیستی در روزنامه یدیعوت آحارانوت می‌گوید رئیس شاباک حاکم واقعی اسرائیل است.

ـ نقش سرویس امنیت خارجی (سرویس جاسوسی موساد)

موساد نقش مهمی در ترسیم سیاست‌های خارجی رژیم صهیونیستی دارد و این سرویس جاسوسی از طریق «یوسی کوهن» رئیس سابق خود روابط با کشورهای عربی را سازماندهی می‌کرد و در راس پروژه عادی‌سازی و توسعه مناسبات با اعراب بود تا از این طریق کشورهای عربی را وادار کند که با اسرائیل به عنوان یک «کشور» رسمی تعامل داشته باشند.

ـ نقش مرکز مطالعات سیاسی (مماد)

مرکز مطالعاتی مماد وابسته به وزارت خارجه رژیم صهیونیستی است که در زمینه ارزیابی مواضع سیاسی در سایه اطلاعات رسیده به آن کار می‌کند. این اطلاعات شامل اطلاعات امنیتی و سیاسی از دفاتر و کنسولگری‌های تابع مماد در کشورهای مختلف است. این مرکز صهیونیستی نسبت به مراکز وابسته به امان و موساد نقش کمتری در تصمیم‌گیری‌های تل‌آویو دارد و از مطالعات آن در زمینه فعالیت‌های سیاسی وزارت خارجه اسرائیل استفاده می‌شود. کارشناسان و پژوهشگران مماد گاهی در نشست‌های کابینه رژیم صهیونیستی برای ارزیابی مواضع امنیتی حاضر شده و توصیه‌ها و پیشنهادات خود را در عرصه‌های مختلف ارائه می‌دهند.

این مرکز از مهمترین مراجع ایجاد شبکه روابط گسترده با مسئولان سیاسی و نظامی و امنیتی و دیپلماتیک با کشورهای عربی و دیگر کشورهای جهان است. مماد نقش مهمی در توسعه مناسبات بین رژیم صهیونیستی و کشورهای اروپایی و آسیایی و به طور خاص کشورهای آفریقایی دارد. این مرکز همچنین نقش مهمی در برگزاری مباحثات میان سیاستمداران اسرائیلی و عرب طی دهه‌های گذشته داشته است.

بارزترین ابزارهای جمع‌آوری اطلاعات در سرویس‌های جاسوسی اسرائیل

سرویس‌های اطلاعاتی و جاسوسی در سراسر جهان برای کسب اطلاعات جهت انجام عملیات‌های خود از ابزارهای متعددی بهره می‌گیرند که در این میان روش‌هایی که صهیونیست‌ها به این منظور پیش گرفته‌اند متفاوت تر از دیگر سرویس‌های اطلاعاتی و جاسوسی دنیاست:

ـ عنصر انسانی: جذب جاسوسان و استفاده از آنها

با وجود اینکه ابزارهای متعددی برای جمع‌آوری اطلاعات از اهداف جاسوسی وجود دارد مانند: دستگاه‌ها و تسلیحات مدرن در عرصه هوایی و زمینی و دریایی، ابزارهای پیشرفته اطلاعاتی و رسانه‌‌ای، سرویس‌های ماهواره‌های پهپادهای جاسوسی، شبکه‌های اینترنتی و... که در اختیار سرویس‌های جاسوسی اسرائیل قرار دارد اما هنوز هم عنصر انسانی مهمترین ابزار عملیات‌های جاسوسی این رژیم محسوب می‌گردد؛ چرا که عنصر انسانی قدرت تجزیه وتحلیل و برقراری ارتباط میان اطلاعات را دارد و همچنین با بهره‌گیری از امکانات عقلی و فکری می‌تواند اطلاعات مفیدی ارائه دهد و همچنین اطلاعات عنصر انسانی قابل اعتمادتر است. بنابراین سرویس‌های جاسوسی رژیم صهیونیستی فعالیت‌های خود را با هدف جذب جاسوس روز به روز افزایش می‌دهند و روش‌های متعددی به این منظور به کار می‌گیرند. از جمله بارزترین روش‌های سرویس‌های جاسوسی اسرائیل برای جذب مزدور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ـ سوءاستفاده از مسائل جنسی: سرویس‌های جاسوسی رژیم صهیونیستی از تمایلات جنسی افراد به ویژه جوانان در سراسر جهان برای جذب آنها استفاده می‌کنند. در این روش قصه از آنجا شروع می‌شود که یک زن جوان با طعمه‌های سرویس‌های جاسوسی اسرائیل تماس تلفنی برقرار می‌کند یا در شبکه‌های اجتماعی با آنها ارتباط می‌گیرد. این ارتباط چندین ماه به شکل عادی ادامه پیدا می‌کند و سپس روابط نامشروع آغاز می‌گردد و افرادی که طعمه سرویس‌های جاسوسی رژیم صهیونیستی شده‌اند احساس می‌کنند همه چیز عادی است و به مرور در این روابط غرق می‌شوند و در مرحله پایانی، زن جوانی که مامور به دام انداختن افراد مذکور است آنها را برای همکاری تحت فشار و باج‌خواهی قرار می‌دهد.

ـ سوءاستفاده از نیازهای انسانی مانند درمان و تحصیل و کار: سرویس‌های جاسوسی رژیم اشغالگر از این روش بیشتر علیه ملت فلسطین به ویژه در نوار غزه که تحت محاصره شدید قرار دارد استفاده می‌کند. این سرویس‌ها از این راه کثیف فلسطینیان را تحت باج‌خواهی و فشار قرار داده و از نیازهای انسانی آنها سوءاستفاده می‌کنند؛ به این صورت که از خلال ارتباط مستقیم یا تماس تلفنی، افرادی را که نیاز شدیدی به خدمات انسانی همچون درمان خود و خانواده‌هایشان در خارج دارند مورد هدف قرار می‌دهند و به آنها وعده می‌دهند که در صورت همکاری با این سرویس‌ها امکانات لازم برای پایان دادن به درد و رنج آنها را فراهم می‌سازند. این روش از جمله کثیف‌ترین ابزارهای رژیم اشغالگر برای جذب مزدور است. نهادهای جاسوسی این رژیم همچنین افرادی را که نیاز به تحصیل در خارج از کشور دارند طعمه قرار می‌دهند و آنها در همه جا و حتی در خارج از فلسطین از طریق دفاتر جاسوسی موساد تحت نظر هستند.

ـ سوءاستفاده از وضعیت اقتصادی: در این روش موسسات جاسوسی رژیم صهیونیستی افرادی را که نیاز مالی شدید دارد مورد هدف قرار داد و با تحریک و فریب آنها سعی در جذبشان دارند. سرویس‌های جاسوسی اسرائیل به این منظور طعمه‌های خود را تحت فشار قرار داده و مدام به آنها اصرار می‌کنند و یک زندگی رویایی به آنها وعده و قول می‌دهند که همه مشکلات مالیشان را حل کنند. از این روش اغلب در خارج از فلسطین و کشورهای مورد هدف استفاده می‌شود و افرادی که طعمه شده‌اند بعد از مدتی متوجه می‌شود دست به یک جنایت بزرگ زده و به کشور خودشان خیانت کرده‌اند.

ـ جذب جاسوس در شبکه‌های اینترنتی: افسران نهادهای جاسوسی اسرائیل سعی در هماهنگی شبکه‌های اینترنتی برای به دام انداختن جوانان دارند و فریبکاری آنها در این عرصه شامل موارد زیر می‌شود:

-فریب الکترونیکی

-فریب عاطفی

-فریب جنسی

-فریب اطلاعاتی

ـ مهندسی اجتماعی: در این روش طعمه مورد نظر بدون اینکه بداند به طرق مختلف همانند ارتباط مستقیم یا تلفنی یا در فضای مجازی اطلاعاتی را در اختیار افرادی قرار می‌دهد که در ظاهر برای امور سازگار با ماهیت طبیعی انسان همچون درخواست کمک و... به او نزدیک شده‌اند و اعتماد وی را جلب می‌کنند.به عنوان مثال افسران نهادهای جاسوسی اسرائیل در این روش از طریق شبکه‌های اجتماعی با علایق افراد مختلف آشنا شده و شروع به برقراری روابط با آنها می‌کنند. در برخی موارد این افسران خود را نماینده شرکت‌ها و موسسات دولتی معرفی کرده و بعد از ارتباط با طعمه‌های خود از آنها دعوت به همکاری در شرکت‌ها و موسسات خاص یا انجمن‌های بشردوستانه می‌کنند.

پیری بخشی از زندگی است ولی با رعایت شیوه زندگی سالم، کاهش وزن، فعالیت بدنی منظم و تغذیه سالم می‌توان به نهایت سلامت جسم و روان در این دوران دست یافت. در این گزارش ۱۰ مورد از مهمترین مواد غذایی ضدپیری را معرفی می‌کنیم.

۱- پروتئین

پروتئین در حفظ و ایجاد حجم عضلات نقش اساسی دارد. علاوه بر این، پروتئین در تمام سلول‌های بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد و در رشد مو، ناخن، پوست و سلامت سیستم ایمنی نیز تاثیرگذار است.

بعد از ۴۰ سالگی به طور متوسط سالانه یک تا دو درصد از حجم عضلات به صورت طبیعی کاسته شده و در یک دوره ۱۵ تا ۲۰ ساله موجب ضعف عمومی بدن و آسیب‌پذیری در برابر انواع بیماری‌ها می‌شود.

به اعتقاد محققان افراد سالمند باید به ازای هر کیلوگرم از وزن خود، روزانه ۱.۲ گرم پروتئین مصرف کنند. استفاده از پودرهای مکمل پروتئین می‌تواند ورزانه بین ۲۴ تا ۵۰ گرم از پروتئین موردنیاز بدن را تامین کند اما بهترین منابع طبیعی پروتئین شامل گوشت قرمز، مرغ، ماست، ماهی و کینوا هستند.

۲- مولتی ویتامین‌ها

مولتی‌ویتامین‌ها انواع مواد مغذی موردنیاز بدن را فراهم می‌کنند. البته مصرف مولتی ویتامین‌ها نمی‌تواند جایگزین یک رژیم غذایی سالم و سبک زندگی صحیح شود، اما کمبود مواد مغذی را تا حد قابل قبولی جبران می‌کند.

در حال حاضر تولید مولتی ویتامین‌ها در بسیاری از کشورها تحت نظر سازمان غذا و دارو انجام می‌شود و استفاده از مولتی‌ویتامین‌های آزمایش شده و مورد تایید این سازمان، بهترین گزینه است.

۳- کوآنزیم Q۱۰

کوانزیم Q۱۰ یا CoQ۱۰ یک آنتی‌اکسیدان قدرتمند است که انرژی لازم برای فعالیت تمام سلول‌ها را تامین می‌کند افزایش سن کاهش می‌یابد. این ماده استرس اکسیداتیو را که موجب تسریع پیری می‌شود، کاهش داده و روند پیری را کند می‌کند.

۴- اسیدچرب امگا ۳

اسیدهای چرب امگا ۳ در عملکرد سایر اندام‌های بدن نقش دارند. مطالعات محققان دانشگاه داکوتای جنوبی واقع در آمریکا نشان می‌دهد که رژیم غذایی حاوی اسیدچرب امگا ۳، مانع از تحلیل مغز و بیماری آلزایمر می‌شود.

تحقیقات محققان دانشگاه آکسفورد نشان می‌دهد اسید چرب امگا ۳ اختلالات خواب را از بین می‌برد. اسیدهای چرب امگا ۳ باعث کاهش التهاب و رفع افسردگی می‌شوند.

نیاز زنان، مخصوصا زنان یائسه به امگا ۳ بیشتر است. حجم هیپوکامپ مغز زنانی که در وعده‌های غذایی خود از این اسید چرب استفاده می‌کنند، ۲.۷ درصد بیشتر از سایرین است. این بخش از مغز، به محض شروع بیماری آلزایمر و قبل از بروز علایم اولیه، تغییر شکل پیدا می‌کند.

تحقیقاتی که سال گذشته انجام شد نشان داد که اسیدچرب امگا ۳، قادر به عبور از سد خونی مغزی است که در بیماران مبتلا به آلزایمر وجود دارد. برخی از مهمترین منابع وجود اسید چرب امگا ۳ عبارتند از:

• انواع ماهی • خاویار • روغن زیتون • حبوبات • تخم مرغ • ریحان • اسفناج • گردو • میگو • گل گلم • ماهی آزاد • ساردین • دانه سویا • کلم بروکلی

۵- کورکومین

این آنتی اکسیدان قوی، ماده موثر زردچوبه است و اثر ضدپیری قوی دارد. به مرور زمان سلول‌ها دچار فرایندی موسوم به پیرشدگی سلول شده و توانایی تولید مثل خود را از دست می‌دهند. تجمع چنین سلول‌هایی در بدن موجب تشدید فرایند پیری می‌شود. کورکومین دارای ماده فعالی است که فرایند پیرشدگی سلول را به تاخیر می‌اندازد و در نتیجه فرایند پیری را کندتر می‌کند.

زردچوبه سبب بهبود حافظه و تمرکز در سالمندان می‌شود، همچنین در کاهش استرس و احساس خستگی و افزایش آرامش نقش دارد. کورکومین موجود در زردچوبه با کاهش التهاب و بهبود جریان گردش خون، سبب بهبود عملکرد مغز می‌شود.

۶- ویتامین A

این ویتامین محلول در چربی و یک آنتی‌اکسیدان بسیار قوی است. ویتامین A رطوبت پوست را افزایش داده و انعطاف‌پذیری پوست را افزایش می‌دهد. سیب زمینی، کدو تنبل، انواع کلم، اسفناج، نخودفرنگی، خرمالو، هویج، فلفل، زردآلو، انبه، تخم مرغ وکره حاوی این ویتامین هستند.

مصرف حداکثر ۹۰۰ میکروگرم ویتامین A‌ در روز برای مردان و ۷۰۰ میکروگرم برای زنان توصیه شده است که می‌تواند از مواد غذایی یا مکمل‌ها تامین شود.

۷- ویتامین C

ویتامین C یا اسیداسکوربیک یک ماده مغذی محلول در آب با خاصیت آنتی‌اکسیدانی است. این ویتامین برای تقویت سیستم ایمنی بدن و محافظت از پوست و مو ضروری است. مرکبات، گوجه فرنگی، کدو حلوایی، انواع کلم، اسفناج، خربزه و طالبی، شلغم، فلفل دلمه‌ای، آناناس، نخود فرنگی و کیوی سرشار از ویتامین C هستند.  

۸- کلاژن

مصرف کلاژن همراه با فعالیت بدنی موجب کندی از دست رفتن عضلات و تسریع چربی‌سوزی می‌شود. این ماده خاصیت کششی پوست را در زنان میانسال بهبود می‌بخشد و درد مفاصل را کاهش می‌دهد. کلاژن در اغلب محصولات گوشتی یافت می‌شود.

۹- ویتامین B۱۲

با افزایش سن، جذب ویتامین B۱۲ در بدن کمتر می‌شود و مصرف مکمل‌های این ویتامین می‌تواند آثار پیری عادی مانند اختلال شناختی و کاهش قابلیت تحرک را به تعویق بیاندازد. این ویتامین تنها در بدن جانوران یافت می‌شود و به همین علت گیاهخواران باید از مکمل‌های حاوی این ماده استفاده کنند. ماهی، گوشت قرمز، تخم مرغ، لبنیات و ماکیان منابع سرشار این ویتامین هستند.

۱۰- ویتامین E

ویتامین E یک ماده مغذی محلول در چربی است که عملکرد آنتی‌اکسیدانی دارد و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. اسفناج، بادام، دانه آفتابگردان، میگو، روغن زیتون، ماهی، کلم بروکلی، کدو حلوایی، بادام زمینی، شلغم، چغندر، خرمالو، کیوی و مارچوبه، مهمترین منابع ویتامین E هستند.

بدن انسان در مقابل برخی رویدادها عکس‌العملی از خود نشان می‌دهد که باعث اضطراب شخص می‌شود. در ادامه این مطلب راه حل هایی اشاره می شوند که تا حدی به کاهش استرس و اضطراب کمک می کنند. 

 احساسات خود را باور کنید
‌هیچ‌وقت به‌خودتان نگویید که شما نباید آنچه را انجام می‌دهید احساس کنید.(جلوی احساس خود را نگیرید). نگویید: من الان نباید دچار استرس شوم. شما باید همیشه احساسات خود را قبول کنید در غیراین صورت آن احساسات به‌زودی بر شما غلبه می‌کنند. اگر شما قبول کنید که استرس دارید یک قدم جلو هستید و بهتر می‌توانید بر آن غلبه کنید.

مسئولیت احساسات خود را قبول کنید
خالی کردن حالات استرس خود روی دیگران بسیار کار ساده‌ای است. ولی سعی کنید که هیچ‌ وقت با دیگران رفتار نامناسبی نداشته باشید. اگر با دیگران بر خلاف میل آنها رفتار کنید باعث می‌شود که آنها ناراحت شده و ناراحتی خود را بر سر شما خالی کنند. 

سرزنش کردن فقط باعث استرس بیشتر شما می‌شود. زیرا اشتیاق،خود مستقیما با عوامل قابل کنترل شما در ارتباط است.آنچه غیرقابل دسترسی است شما را مشتاق می‌کند. اگر شما همسرتان را به‌خاطر داد زدن سرزنش می‌کنید پس تنها راه‌حل این است که همسرتان صدایش را پایین بیاورد. که در این حالت اشتیاق و استرس هر دوی شما افزایش می‌یابد زیرا شما نمی‌توانید تاثیر زیادی روی صدای همسرتان داشته باشید.

اما زمانی‌که شما مسئولیت کار خود را قبول کردید آن وقت فاکتور سرزنش کردن از بین می‌رود.و شما با واقعیت روبه‌رو شده و قربانی دیگران نمی‌شوید و می‌توانید کنترل احساسات خود را در دست بگیرید لذا مسئولیت شما باعث می‌شود تا نسبت به احساسات خود کاری انجام دهید.

اگر شخصی باعث اضطراب شما می‌شود، او را صدا کنید و به او بگویید چه احساسی نسبت به او دارید و چرا این احساس را دارید و چه می‌توان کرد که این احساس از بین برود. این موضوع را با سرزنش کردن آنها بدتر نکنید. همیشه راجع به مشکل خود فکر کنید، نه راجع به شخص به‌خصوصی.

نفس کشیدن 
زمانی‌که اضطراب وجود شما را فرا  می‌گیرد، ناخودآگاه نفس‌های کوتاه می‌کشید. این اولین مرحله قبل از جدال و یا خاموشی و سکوت است که اینها خود باعث صدمه زدن به گفت‌وگو می‌شود. بنابراین در این مواقع نفس‌های عمیق بکشید، این کار باعث کاهش اضطراب می‌گردد.

 استراحت کوتاهی بکنید
از صحنه خارج شدن همیشه فکر شما را تازه می‌کند. البته نیازی به سفر‌های بلندمدت نیست بلکه یک استراحت کوتاه ‌مدت تنها چیزی است که به آن نیاز دارید. قدم زدن و یا تمرین در باشگاه ورزشی کافی است.بهتر است فعالیت کنید تا هورمون‌های مخالف و ضد‌حالت‌های فعلی در شما ایجاد شود. ورزش همیشه باعث ریلکس شدن بدن می‌شود.

دوری از محل اضطراب باعث آرامش فکر شده و فرصتی جهت مقابله با مشکل به شما می‌دهد. حتما سعی کنید بعد از استراحت مشکل را با طرف مقابل بازگو کنید در غیراین صورت فقط وقفه‌ای در مشکل به‌وجود آمده است بدون آنکه مشکل شما بر طرف گردد.

انعطاف پذیر باشید
استرس غیرقابل اجتناب است و مانند طلوع و غروب خورشید اتفاق می‌افتد. پس بهترین راه مبارزه با آن تغییر رفتار و برخورد با دیگران است. نرم باشید نه سخت. با توجه به کلام افراد نشانه‌های استرس را تشخیص داده و سپس خودتان را با آن تطبیق دهید. با کمی انحراف و گذشتن از علائق خود دیگران را در به ‌دست آوردن نیازهایشان کمک کنید.

نیازی به سختی کشیدن و تحمل سفرهای دور و دراز نیست فقط به صحبت‌های دیگران گوش دهید و توجه داشته باشید که این روش به خوبی باعث کاهش استرس می‌گردد.

راجع به مشکل بعد از وقوع آن صحبت کرده و بحث کنید
این موضوع را اگر با موضوع قبلی یعنی انعطاف پذیری ادغام کنید می‌توانید افراد مضطرب را کنترل کنید. شما حتما باید بعد از یک اتفاق تنش‌زا (بعد از آرام شدن) راجع به آن صحبت کنید، در غیر این صورت آن مشکل به شکل فجیع تری تکرار خواهد شد. اگر شخصی را می‌شناسید که  زود عصبانی می‌شود به او بگویید که موضوع زیر را بخواند. 

اضطراب و استرس شیمیایی
3 مورد ذکر شده زیر باعث استرس و اضطراب شده و شما باید از آنها دوری کنید.

الف) نیکوتین
این ماده هم در کوتاه مدت باعث آرامش شده ولی در درازمدت به فرد صدمه می‌زند. اگرچه کشیدن یک سیگار در همان لحظه باعث آرامش می‌گردد ولی ضربان قلب را افزایش داده و نفس‌ها را کوتاه می‌کند و ضررهای بیشمار دیگری نیز دارد.

ب) کافئین
از این داروی محرک دوری کنید به جای قهوه از یک نوشابه  دیگربا کافئین کمتر مثل چای استفاده کنید.

ج) شکر
غذاهای شیرین باعث افزایش گلوکز می‌شود. می‌توانید از غذاهایی با شکر کمتر استفاده کنید مثل انواع نان سبوس‌دار.

از دیگران در مورد عکس العمل های خودتان در زمان استرس سوال کنید
شما حتما باید این‌کار را بکنید زیرا در موقع استرس متوجه بسیاری از مسائل و رفتارهایی که از شما سر می‌زند نیستید و فراموشی کوتاه مدت اجازه بازیابی مسائل را به شما نمی‌دهد. همچنین اطلاع‌یافتن از رفتارهایتان می‌تواند به شما کمک شایانی بکند. اگر دیگران بگویند که شما در هنگام استرس فریاد می‌زنید، به‌خود آمده و خواهید دانست که باید استرس خود را کاهش داده و سپس به گفت‌وگو بپردازید.

دعا از دیدگاه قرآن و روایات

دعا مسئله بسیار مهمّی است که در آیات قرآن و روایات معصومان (علیهم السلام) به گونه گسترده ای مطرح شده است. در این باره، مباحث مختلف و سؤالات گوناگونی مطرح شده است که به بعضی از آنها اشاره می شود:

۱- فلسفه دعا چیست؟ اگر ما مستحق اجابت هستیم، خداوندی که از آشکار و نهان ما و از برون و درون ما آگاهی دارد، بدون دعا نیز خواسته ما را برآورده می سازد و اگر استحقاق آن را نداشته باشیم، هر قدر دعا بکنیم تأثیری نخواهد داشت!.

۲- شرایط اجابت دعا چیست؟ چه کنیم تا دعاهایمان در درگاه ذات حق به هدف اجابت برسد؟

۳- موانع استجابت دعاها چیست؟ چرا برخی از دعاها - علی رغم اصرار فراوان - به هدف اجابت مقرون نمی گردد؟

۴- برترین دعا، چه دعایی است؟

دعا برترین عبادت

از آیات و روایات استفاده می شود که دعا نه تنها عبادت است، بلکه از برترین عبادتها به شمار رفته است.

به منظور روشن تر شدن اهمیّت دعا، به سه آیه از قرآن مجید و شش روایت از معصومان (علیهم السلام) اشاره می شود:

۱- خداوند متعال در آیه ۶۰ سوره غافر (مؤمن) می فرماید: «وَ قالَ رَبُّکُمُ ادْعونی اَسْتَجِبْ لَکُمْ اِنَّ الَّذینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرینَ»؛ پروردگار شما گفته است: مرا بخوانید تا دعای شما را بپذیرم! کسانی که از عبادت من تکبّر میورزند به زودی با ذلّت وارد دوزخ می شوند!

آیه شریفه، نخست به «دعا» تعبیر می کند؛ سپس در ادامه تعبیر را عوض کرده، از آن به «عبادت» یاد می کند.

چرا از «دعا» به «عبادت» تعبیر شده است؟

برخی گفته اند: برای اینکه عبادت به معنای مطلق دعاست و شاید تعبیر برخی از روایات: «اَلدُّعا مُخُّ الْعِبادَةِ ؛ دعا روح و جان عبادت است»(۱) بدین جهت بوده است.

۲- خداوند متعال در آیه ۷۷ (آخرین آیه) سوره فرقان می فرماید: «قُلْ ما یَعْبَؤُ بِکُمْ رَبّی لَوْ لا دُعاؤکُمْ فَقَدْ کَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ یَکُونُ لِزاماً»؛ بگو: «اگر دعای شما نباشد، پروردگارم برای شما ارجی قائل نیست؛ شما [آیات خدا و پیامبران را] تکذیب کردید، و [این عمل ] دامان شما را خواهد گرفت و از شما جدا نخواهد شد».

این تعبیر - که خداوند بخاطر دعاهایتان به شما اعتنا می کند و برای شما ارزش قایل است - در سایر عبادت ها؛ مانند حج، روزه، جهاد و... به کار نرفته است. و تنها درباره دعا ذکر شده است؛ یعنی علی رغم گناهان فراوانی که انجام می دهید و فسادهایی که مرتکب می شوید، تنها چیزی که سبب ارج نهادن خداوند به شما می شود، دعاهای شماست؛ قدر و ارزش آن را بدانید.

۳- خداوند متعال در آیه ۱۸۶ سوره بقره، پس از بیان آیاتی درباره فضیلت و احکام ماه مبارک رمضان، می فرماید: «وَ اِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنّی فَاِنّی قَریبٌ اُجیبُ دَعْوَةَ الدّاعِ اِذا دَعانِ فَلْیَسْتَجیبُوا لی وَلْیُؤْمِنُوا بی لَعَلَّهُمْ یُرْشِدُونَ»؛ و هنگامی که بندگان من، از تو درباره من سئوال کنند، [بگو:] من نزدیکم؛ دعای دعاکننده را، به هنگامی که مرا می خواند، پاسخ می گویم! پس باید دعوت مرا بپذیرند، و به من ایمان بیاورند، تا راه یابند و به مقصد برسند.

بنابر آیه شریفه: «نَحْنُ اَقْرَبُ اِلَیْکُمْ مِنْ حَبْلِ الْوَرید» ، خداوند، نزدیک ترین کس به انسان است و حتّی از رگ گردن یا رگ قلب نیز به انسان نزدیک تر است.(۲)

بی شک تعبیری ظریف و زیباتر از این برای قرب و نزدیکی بین خالق و مخلوق، عابد و معبود و بنده و مولا وجود ندارد.بنابراین، با تفکّر در آیات سه گانه درمی یابیم که دعا از نظر اسلام چقدر مهم شمرده شده است؛ به گونه ای که هم عبادت است؛ و هم باعث اعتنای خدا به انسان؛ و هم وسیله تقرب بنده به مولاست.

دعا در آئینه روایات

همان گونه که قبلاً ذکر شد، روایات فراوانی مسائل دعا را بررسی نموده که در این مختصر تنها به ذکر شش روایت بسنده می گردد:

۱- در روایتی وجود نازنین پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) فرموده است:

«اَلدُّعا سِلاحُ الْمُؤْمِنِ وَ عَمُودُ الدّینِ وَ نُورُ السَّماواتِ وَ الاَْرْضِ»؛ دعا و راز و نیاز به درگاه خداوند، اسلحه انسان با ایمان و ستون (خیمه) دین و نور آسمان ها و زمین است(۳)

آری؛ دعا در درگاه خداوند هرچند عبادتی است بی رنج و زحمت؛ لیکن از کلمات گهربار پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) درمی یابیم که در نزد خداوند جایگاهی بس عظیم دارد که متأسّفانه، انسان ها به جهت سهل و آسانی آن کمتر بدان توجّه دارند.

۲- مولای متّقیان، حضرت علی (علیه السلام) می فرماید: «اَلدُّعا مِفْتاحُ الرَّحْمَةِ وَ مِصْباحُ الظُّلْمَةِ»؛ دعا کلید رحمت خداوند و چراغ روشنی برای تاریکی های دنیا و آخرت است.(۴) دعا نه تنها دنیا، بلکه آخرت انسان را نیز روشن می کند.

۳- در روایت دیگری پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) فرموده است: «عَمَلَ الْبِرِّ کُلُّهُ نِصْفُ الْعِبادَةِ وَ الدُّعا نِصْفٌ»؛ تمام اعمال نیک انسان، تنها نیمی از عبادت است و نیم دیگر آن، دعا و راز و نیاز با معبود است.(۴)

۴- امام صادق (علیه السلام) در روایتی می فرماید: «اَکْثِرْ مِنَ الدُّعا فَاِنَّهُ مِفْتاحُ کُلِّ رَحْمَة وَ نَجاحُ کُلِّ حاجَة وَ لا یَنالُ ما عِنْدَ اللّهِ اِلاّ بِالدُّعا وَ لَیْسَ بابٌ یُکْثَرُ قَرْعُهُ اِلاّ یُوشَکَ اَنْ یُفْتَحَ لِصاحِبِهِ»؛ زیاد دعا کنید و در خواندن خدا اصرار کنید؛ زیرا کلید تمام رحمت ها و عامل پیروزی در هر حاجتی دعاست؛ نعمت ها و برکاتی که نزد خداوند است، بدون دعا به کسی نمی رسد، و هیچ دری وجود ندارد مگر اینکه با اصرار و سماجت و پافشاری گشوده می شود.(۶)

بنابراین چنانچه دعا مستجاب نگردد، نباید سبب ناامیدی انسان شود؛ زیرا چه بسا خداوند می خواهد با دعا انسان را تربیت کرده، قلب و دل اورا شستشو بدهد.

۵- امام صادق (علیه السلام) در روایت دیگری دعا را چنین توصیف می فرماید: «اَفْضَلُ الْعِبادَةِ الدُّعا»؛ هیچ عبادتی بالاتر از دعا نیست.(۷)

۶- حضرت علی بن موسی الرضا - علیهما السلام - می فرماید: «عَلَیْکُمْ بِسِلاحِ الاَْنْبیاءِ، قیلَ ما سِلاحُ الاَْنْبیاءِ؟ قالَ: اَلدُّعاء»؛ شیعیان و پیروان اسلام! همواره به اسلحه پیامبران - که در کارها و برنامه های سخت تبلیغی بدان مسلّح

بودند - مسلّح شوید. شخصی از آن حضرت پرسید: اسلحه پیامبران چیست؟ حضرت فرمود: دعا.(۸)

از مجموعه آیات قرآن و روایات معصومان (علیهم السلام) روشن می گردد که دعا در اسلام جایگاهی بس عظیم دارد و از اهمیّت بسیار زیادی برخوردار است.

راز اهمیّت دعا در اسلام

چرا دعا از نظر دین دارای چنین ارزش و اهمیّتی است که بنا بر آیات و روایات، برترین عبادت، اسلحه مؤمن، ستون دین، نور آسمان ها و زمین، کلید رحمت، چراغ هدایت، نیمی از عبادات، رمز پیروزی، اسلحه انبیا، مایه ارج انسان در پیشگاه خدا و... به شمار می رود؟

اگر این تحفه و هدیه الهی را مورد دقّت و بررسی قرار دهیم و آن را موشکافی کنیم، درمی یابیم که حقیقتاً، تمام این فضایل برای دعا سزاوار و شایسته است.

دعا آثار مهمّی در وجود انسان به ارمغان می آورد که مهم ترین اثر آن این است که انسان را تربیت می کند؛ و عامل خودسازی و تربیت انسان است.

تعلیم و تربیتی که بعثت انبیا بر آن نهاده شده و از مهم ترین اهداف بعثت به شمار رفته است.(۹) بی شک تعلیم مقدمه تربیت است. از این رو، هدف نهایی، تربیت شناخته شده است.

رابطه «دعا» و «تربیت»

دعا آثار تربیتی فراوانی دارد که به سه نمونه آن اشاره می شود:

۱- اوّلین اثر دعا، ایجاد نور امّید در دل انسان ها است. انسان ناامید در دریف مرده ها قرار دارد؛ انسان بیمار اگر به سلامت خود امّیدوار باشد، بهبود می یابد و اگر مأیوس شود و چراغ امّید در دلش خاموش گردد، دیگر امیدی به بهبودی او نیست. همان گونه که عامل اصلی پیروزی جنگجویان در میدان جنگ، امید و روحیه است. از این رو، سربازان ناامید اگر پیشرفته ترین سلاح های جنگی را نیز داشته باشند، بازنده میدان جنگ خواهند بود.

دعا در دل انسان نور امید می تاباند، انسانی که اهل دعا و متّکی به خداوند است - علی رغم مشکلات زیاد؛ دشمنان جسور، فقر مالی و... - اگر به درگاه خداوند روی آورد و به او امید ورزد و با او راز و نیاز کند، نور امید در دلش زنده می شود و به زندگی امیدوار می گردد و گویی حیات دوباره ای می یابد؛ چه اینکه این انسان دست نیاز به سوی کسی دراز نموده که مشکل ترین کارها در نزد او آسان ترین است.

خدایی که اصلاً مشکل و آسان برای او معنا ندارد؛ زیرا مشکل یعنی چیزی که بالاتر از مقدار قدرت و آسان، یعنی چیزی که کمتر از آن است. آیا چیزی را می یابید که فوق قدرت خداوند باشد؟! بنابراین، برای خداوند مشکل و آسان تفاوتی ندارد او هرچه را اراده کند، در یک لحظه می آفریند اگرچه میلیون ها خورشید همانند خورشید خاکیان باشد! وقتی انسان به درگاه چنین قادر و عالمی روی می آورد و با او درد دل می کند و در مقابلش به سجده می افتد و برایش اشک می ریزد و مشکلاتش را به او عرضه می دارد، بی شک خداوند نور امید را در دل او تجلّی می دهد.

۲- دومین اثر دعا ایجاد نور تقوا در وجود انسان است.

تقوا؛ سبب تقرّب انسان به درگاه الهی است.(۱۰)

تقوا؛ زاد و توشه ای است که سبب نجات انسان در جهان آخرت می گردد.(۱۱)

تقوا؛ برات و گذرنامه بهشت است.(۱۲)

آن گاه دعا، نور چنین گوهر ارزشمندی را در دل انسان زنده می کند. وقتی انسان دست به دعا برداشته، به درگاه خداوند توسّل می جوید و خدا را با أسمای حسنی و صفات جلال و جمالش می خواند، آن صفات بازتابی در وجود انسان خواهد داشت و طبعاً انسان را به سمت خداوند سوق می دهد؛ به گونه ای که انسان احساس می کند که اگر بخواهد دعایش مقرون به اجابت شود، باید توبه کند.

دعا انسان را به توبه فرامی خواند و توبه او را به تجدید نظر در زندگی، و در نتیجه سیر این حرکت نور تقوا را در زندگی انسان زنده می گرداند.

در حدیث جالبی آمده است: «آن دسته از افرادی که پیوسته - چه در حال گرفتاری و چه در حال آسایش و آرامش - با خداوند راز و نیاز دارند، در هنگام مکشلات و گرفتاری ها وقتی خداوند را می خوانند فرشتگان می گویند: «این صدا آشنا است مشکل او را حل کنیم» ؛ ولی وقتی صدای انسان هایی را می شنوند که تنها به هنگام گرفتاری ها و سختی ها و ناراحتی ها دعا می کنند، آن صدا برای فرشتگان ناآشناست».(۱۳)

حضرت علی (علیه السلام) در خطبه ارزشمندِ همّام، در شرح حال متّقین می فرماید: «نُزِّلَتْ اَنْفُسُهُمْ مِنْهُمْ فِی الْبَلاءِ کَالَّتی نُزِّلَتْ فِی الرَّخاءِ»؛ پرهیزکاران کسانی هستند که در حال رخا و آسایش و آرامش همان گونه هستند که در حال بلا و سختی و گرفتاری هستند.(۱۴)

خداپرستی و راز و نیاز فرعونی که در حال غرق شدن «یا الله» می گوید، هیچ فایده ای ندارد. به همین جهت، در آن هنگام جبرئیل در پاسخ فرعون مشتی از لجنِ تهِ رودخانه را به دهانش می کوبد.(۱۵)

۳- سومین اثر تربیتی دعا، تقویت نور معرفت است. وقتی انسان به درگاه خداوند روی می آورد، در این فکر فرو می رود که او بر همه چیز توانا و قادر است و اسرار درون و برون ما را می داند.

این مطلب سبب می شود که سطح معرفت انسان بالا برود؛ مخصوصاً اگر دعاهایی همچون: صحیفه سجّادیه، مناجات شعبانیّه، صباح، کمیل و ندبه خوانده شود که اینها بالاترین درس های عرفان اسلامی است و با وجود این منابع معتبر شایسته نیست طالب عرفان در پی کتاب های مشکوک برود. بنابراین، دعا نور امید، نور تقوا و نور معرفت را در دل انسان زنده می کند.

پرسش: در دعای ماه رجب - که خواندن آن پس از هر نمازی مستحب است -، می خوانیم: «یا مَنْ یُعْطی مَنْ سَئَلَهُ، یا مَنْ یُعْطی مَنْ لَمْ یَسْئَلْهُ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ»؛ ای خدایی که به دعاکنندگان و به کسانی که دعا نمی کنند، به عارفان و به کسانی که تو را نمی شناسند، عطا می کنی و نعمت می دهی.

بر اساس این قسمت از دعای ماه رجب، خداوند به همه انسان ها - چه کسانی که خداشناس باشند و چه نباشند، چه کسانی که دعا کنند و چه نکنند - نعمت عطا می کند. بنابراین، چه نیازی به دعا و توسّل است؟.

پاسخ: فیض برکات خداوند اقسام و انواعی دارد: بخشی از آن را خداوند به همه انسان ها عطا می کند، همانند باران که در هنگام نزول کافر و مؤمن، عارف و غیرعارف و... همه از آن بهره مند می شوند.

بخش دیگر آن، برکاتی است که تنها به اهل معرفت عطا می شود و غیر مؤمن مشمول آن نمی گردد. و بخش سوم، نعمت هایی است که تنها دعاکنندگان از آن بهره می برند.

در روایتی آمده است: «در نزد خداوند کراماتی است که جز به دعا به کسی نمی دهند».(۱۶)

بنابراین، تنها بخش اوّل است که شامل همه می شود؛ ولی بخش دوم و سوم، ایمان و دعا در آن مؤثر است.

موانع و شرایط استجابت دعا

چرا برخی از دعاها مستجاب نمی شود؟ چرا وعده خداوند در مورد استجابت دعا تحقّق نمی یابد؟ آیا اِشکال - نعوذ بالله - از جانب خداوند است یا از جانب دعاکنندگان؟

این شبهات در عصر ائمّه (علیهم السلام) نیز برای اصحاب و مسلمانان مطرح بوده است. آنها نیز این گونه شبهات را در روایات متعدّدی در محضر آن بزرگواران مطرح می کردند و ائمّه (علیهم السلام) نیز به آنها پاسخ می گفتند.

از مجموعه این روایات و روایات دیگری که در این زمینه، بدون طرح سؤال، وارد شده است، به دست می آید که وعده الهی در مورد مستجاب شدن دعاها بی قید و شرط نبوده است، بلکه دعا دارای شرایطی است که دعاکنندگان باید شرایط دعا راتحصیل، و موانع آن را از سر راه خود بردارند.

بنابراین، اگر دعاکننده بدون برطرف کردن موانع و به دست آوردن شرایط، دعایی کرد و به هدف اجابت نرسید، نباید جز خود، کسی دیگر را ملامت کند. دعاکننده ای که واجد شرایط نیست به بیماری می ماند که نزد پزشکی می رود و بیماری خویش را برای او شرح می دهد، سپس پزشک نسخه ای برایش می نویسد و به او می گوید: «اگر به این نسخه عمل نمایی سلامت خود را باز می یابی».

بیمار پس از چندی به پزشک مراجعه می کند و با عصبانیّت و ناراحتی به او اعتراض می کند که: «این نسخه شما سر سوزنی در مداوای بیماری من تأثیر نداشت! این چه نسخه ای است و شما چه پزشکی هستید»؟! پزشک می پرسد: «آمپول هایی که تجویز کردم، یک روز در میان تزریق نمودی»؟ بیمار می گوید: «آری؛ لیکن با فاصله دو روز در میان تزریق نمودم»!

پزشک می گوید: «آیا از کپسول های «آنتی بیوتیک» که قرار بود هر ۸ ساعت یک بار بخوری، استفاده کردی»؟ مریض جواب می دهد که: «فقط روزی یک کپسول خوردم»! پزشک می پرسد: «آیا چهار روز استراحت که برایت نوشته بودم، انجام دادی»؟ مریض: «نه آقا! با این وضع گرانی مگر می شود استراحت کرد، از همان روز اول مشغول کار شدم».

پس از این سئوال و جواب ها، پزشک سری تکان می دهد و به مریض می گوید:

«نسخه من اشکالی نداشته است، بلکه شما مریض محترم طبق شرایط به آن نسخه عمل ننمودی؛ در نتیجه سلامت خود را نیافتی و جز خود، هیچ کس دیگر را نباید سرزنش کنی».

همچنین اگر متخصّص اصلاح بذر به یک کشاورز، بذری بدهد و به او بگوید: «اگر با شرایط خاصّی بذرافشانی کنی، محصول قابل توجّهی به دست خواهی آورد» و کشاورز بذرها را بپاشد و حتّی یک دانه هم سبز نشود، بی شک شرایطی که متخصّص بذر گفته بود، او عمل نکرده است؛ مثل اینکه به موقع آبیاری، دفع آفات، کودپاشی و... را انجام نداده باشد. در اینجا نیز جز کشاورز کس دیگری مقصّر نیست.

عزیزان! روزه داران محترم! خواهران و برادران گرامی! دعاهای ما نیز مانند بذری است که تنها افشاندن آن در زمین کافی نیست، بلکه به آبیاری، مراقبت و محافظت و برطرف کردن آفات و موانع نیز نیازمند است.

بر اساس آنچه در روایات آمده باید شرایط دعاها را فراهم کرد و موانع آن را برطرف ساخت؛ ولی متأسّفانه، انتظار داریم بدون رعایت شرایط و برطرف کردن موانع، دعاهای ما اجابت شود که این انتظار امری است غیر معقول.

در این نوشتار به برخی از شرایط و موانع استجابت دعا اشاره می شود:

۱- عدم معرفت خدا مهم ترین مانع اجابت دعا

یکی از مهم ترین موانع اجابت دعا، عدم معرفت خداوند است، به عبارت دیگر، یکی از شرایط اساسی استجابت دعاها، شناخت خداوندی است که خوانده ماست و از او می خواهیم که دعای ما را اجابت کند. مگر می شود انسان از کسی چیزی بخواهد که او را نشناسد؟!

در روایتی از امام صادق (علیه السلام) آمده است که: عدّه ای از نزدیکان و اقوام آن حضرت علّت مستجاب نشدن دعاها را از حضرتش پرسیدند. حضرت در جواب فرمودند: «لاَِنَّکُمْ تَدْعُونَ مَنْ لا تَعْرِفُونَهُ؛ علّت اینکه دعاها به اجابت نمی رسد، این است که شما کسی را می خوانید که نسبت به او معرفت ندارید».(۱۷)

بنابراین، همانطور که قبلاً گذشت، دعا نور معرفت را به ارمغان می آورد و معرفت پایه اساسی دعاست؛ یعنی این دو تأثیر متقابل در یکدیگر می گذارند.

همان گونه که خداوند در قرآن مجید درباره نماز می فرماید: «اِنَّ الصَّلاةَ تَنْهی عَنِ الْفَحْشآءِ وَ الْمُنْکَرِ؛ نماز انسان را از زشتیها و گناه باز می دارد»(۱۸)؛ یعنی جامعه نمازخوان، آلوده به معصیت و گناه نمی شود؛ خانواده معتقد به نماز، از آلودگی ها بدور است، فرد نمازخوان گناه مرتکب نمی شود. و خلاصه، نماز بیمه از گناهان است.

با ملاحظه آیه شریفه، چرا بعضی از نمازگزاران مرتکب گناه می شوند؟. آیا اشکال - نعوذ بالله - از آیه شریفه است؟ خیر! اشکال از نمازگزار است، اگر نمازگزار نداند برای چه نماز می خواند و در مقابل چه کسی سر به سجده می نهد، نماز او نمی تواند او را از انجام گناه باز دارد؛ زیرا بازداشت از گناه، نیاز به معرفت الهی دارد.

شناخت خداوند گوهر گرانبهایی است که شرط بسیاری از عبادت ها است، بلکه شرط زیارات نیز می باشد؛ چه اینکه آثار و ثواب زیارت ها برای کسی در نظر گرفته شده است که زیارت بامعرفت انجام دهد.(۱۹)

بنابراین، شرط اوّل اجابت دعا، شناخت صفات جلال و جمال و فعل و اسماء الله الحسنی است که هر کس باید به اندازه توان خود این شناخت را به دست آورد.

۲- نیّت صادق و قلب مخلص

دومین شرط اجابت دعا، نیّت صادق و پاک و قلب با اخلاص و بدون ریا است.

به این مناسبت امام صادق (علیه السلام) در حدیثی فرموده است: «اِنَّ الْعَبْدَ اِذا دَعا اللّهَ تَبارَکَ وَ تَعالی بِنِیَّنَة صادِقَة وَ قَلْب مُخْلِص اُسْتُجیبَ لَهُ بَعْدَ وَفائِهِ بِعَهْدِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ»؛ هنگامی که بنده خدا، با نیّت صادق و پاک و قلبی پر از اخلاص و صفا به درگاه خداوند روی آورد بعد از آن که به عهد و پیمانی که با خداوند منّان داشته، عمل نماید، خداوند دعای او را مستجاب می گرداند.(۲۰)

عمل به عهد و پیمان خداوند - که همان صفای دل و اخلاص نیّت است - شرط قبولی دعاست.

باید توجّه داشت که چگونه دعا انسان را تربیت می کند. برای قضای حاجت و حل مشکل به در خانه خدا می رویم، ولی می دانیم بدون اخلاص نیّت و صفای قلب این امر امکان پذیر نیست به همین جهت باید در پی خودسازی و تربیت خود باشیم.

۳- غذای حلال شرط مهم و سخت اجابت دعا

در این باره پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) در روایت بسیار زیبا و هشدارباشی می فرماید: «اَطِبْ کَسْبَکَ تُسْتَجابُ دَعْوَتُکَ؛ فَاِنَّ الرَّجُلَ یَرْفَعُ اِلی فیهِ حَراماً فَما تُسْتَجابُ لَهُ دَعْوَةٌ اَرْبَعینَ یَوْماً»؛ کسب و درآمدت را پاک کن تا دعاهایت مستجاب شود؛ زیرا یک لقمه حرام باعث می شود که دعا تا چهل روز مستجاب نشود.(۲۱)

برخی از مردم کسب و کارشان آلوده به حرام، کم فروشی، ربا، ظلم به دیگران، و عدم رسیدگی به وجوهات شرعی است. با این وضعیّت دعا می کنند و توقّع دارند دعاهایشان مستجاب شود.

از کلام گهربار پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) نیز برمی آید که دعا عامل مهم تربیت به شمار می رود و انسان را وادار به رعایت حرام و حلال می کند.

انصافاً، رعایت حرام و حلال در زندگی نقش بسزایی دارد. اگر این مهم رعایت شود این همه دعوا و پرونده در دادگستری ها نخواهد بود. اگر مردم حرام و حلال را مراعات کنند، این همه فقیر و نیازمند در جامعه نخواهیم داشت. ولی افسوس که برخی به بهانه های واهی از این مهم غفلت می کنند و می گویند: «کجاست حلال و حرام؛ حلالی یافت نمی شود تا آن را بیابیم!»

یکی از همین انسان های توجیه گر می گفت: «اگر چیز حلالی می خواهی، آن فقط آب باران است آن هم در وسط رودخانه هنگامی که باران باریدن گرفت دهانت را باز کنی تا قطرات باران مستقیم وارد دهانت شود؛ چون هم باران حلال است و هم کف رودخانه که ایستاده ای ملک غصبی نیست!».

در واقع این گونه انسان ها با این بهانه ها، سر خود را کلاه می گذارند (یُخادِعُونَ اللّهَ وَ الَّذینَ آمَنُوا وَ ما یَخْدَعُونَ اِلاّ اَنْفُسَهُم وَ ما یَشْعُرُونَ) (۲۲) به عبارت دیگر، آنها نوعی مغالطه کرده اند؛ زیرا سخن در حلال و حرام ظاهری است و آنها از حلال و حرام واقعی سخن می گویند، در حالی که ما مأموریم به ظاهر عمل کنیم.

مگر ائمّه ما از همین بازار مسلمانان نوشیدنی ها و خوردنی های خویش را تهیّه نمی کردند؟! در عین این که ظاهر احکام شرع را پایبند بودند و عمل می کردند؛ ولی از مسائلی که احتیاط در آن سزاوار بود، پرهیز می کردند؛ مثلاً از نان و گوشت بازار، بدون پرداخت زکات استفاده نمی کردند.

شایسته است ما نیز مقدار نان و گوشتی را که در یک سال استفاده می کنیم، محاسبه کرده زکات آن را به فقرا بپردازیم؛ چه اینکه بسیاری از کشاورزان و دامداران - متأسّفانه - زکات اموال خود را نمی پردازند و ما نیز در استفاده از اجناس آنها مبتلاییم. اگرچه به سبب ندانستن، معذوریم؛ لیکن اثر وضعی خود را خواهد گذاشت. پس محاسبه زکات آن امری نیکو شمرده شده است و سبب پاکی قلب و نورانیّت دل می شود.

نتیجه این که، تغذیه حلال نه تنها در دعا مؤثّر است، بلکه در تمام عبادت های انسان نیز تأثیر دارد؛ در نماز، روزه، حج، زیارت های واجب و مستحب و مانند آن نیز قطعاً اثر می گذارد و از طرفی، غذای حرام نه تنها مانع استجابت دعا می شود، بلکه نشاط و روحانیّت عبادت و زیارت را نیز سلب می کند و انسان دیگر از قرائت قران و اقامه نماز و مانند آن، لذّت نمی برد.

۴- حضور قلب

چهارمین شرط اجابت دعا، حضور قلب است، روشن است که این شرط بسیار با ارزش است؛ چه این که در روایتی آمده است: «سُئِلَ النَّبِیُ (صلی الله علیه وآله) عَنِ اسْمِ اللّهِ الاَْعْظَمِ فَقالَ: کُلُ اِسْم مِنْ اَسْماءِ اللّهِ اَعْظَمْ فَفَرِّغْ قَلْبَکَ مِنْ کُلِّ ما سِواهُ وَ ادْعُهُ بِاَیِّ اِسْم شِئْتَ»؛ از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله)در مورد اسم اعظم سئوال شد. حضرت فرمودند: «تمام اسم های خداوند اعظم است، قلبت را از ما سوی الله خالی کن، سپس به هر نامی از اسماء الله که می خواهی خدا را بخوان، همان اسم اعظم است».(۲۳)

از این روایت استفاده می شود که اسم اعظم - آن گونه که بعضی ها تصوّر می کنند - یک لفظ نیست که انسان آن را بر زبان جاری سازد و مشکلاتش حل شود، بلکه اسم اعظم حالت و صفت خاصّی است که باید در درون انسان ایجاد شود و آن، پاک کردن خانه دل است.(۲۴)

وقتی قلبی کانون بت هاست؛ بت مال، بت مقام، بت شهرت، بت زن و فرزند و مانند آن؛ و از درون این بت خانه دعا صورت گیرد، روشن است که این دعا مستجاب نمی شود. نخست باید همچون ابراهیم و علی بت شکن برخیزیم و تمام این بت ها را از خانه دل بیرون کنیم. آن گاه با هر یک از نام های خدا که او را بخوانیم، دعایمان مستجاب خواهد شد.

با توجه به شرایط چهارگانه دعا، آیا ما این شرایط را فراهم کرده ایم؟ آیا غذای پاک، قلب خالی از اغیار، صفا و اخلاص نیّت و معرفت و شناخت خداوند را تحصیل کرده ایم؟

اگر فاقد این شرایط هستیم، باید در راه تحصیل آن بکوشیم. مخصوصاً، در ماه مبارک رمضان - که ماه رحمت و لطف الهی است و روح انسان آمادگی بیشتری دارد - فرصت بسیار مناسبی برای دعا و تحصیل شرایط وجود دارد.

اجابت برخی از دعاها به مصلحت انسان نیست!

اگرچه ما موظّف به دعا هستیم و باید نسبت به اجابت آن هم امیدوار باشیم؛ ولی باید توجّه داشت که برخی اوقات اجابت بعضی از دعاها به مصلحت انسان نیست، گاهی از اوقات انسان خیال می کند که سعادت او در اجابت دعاست، در حالی که خداوند از روی آگاهی می داند که شقاوت و هلاکت و نابودی او در آن است، اینجاست که چنین دعاهایی اجابت نمی شود.

در این زمینه، داستان عبرت آمیز و تکان دهنده ثعلبه انصاری که با اصرار فراوان بر خواسته اش - که به مصلحت او نبود - پافشاری کرد و اجابت آن باعث بی ایمانی و اعتراض به برخی قوانین الهی شد، درس بزرگی برای همگان است.(۲۵)

گاهی جوانی به خواستگاری دختری می رود و جواب منفی می شنود، او التماس و درخواست زیادی می کند؛ لیکن با دعاهای فراوان هم ازدواج او صورت نمی گیرد. دلشکسته و ناراحت به زندگی ادامه می دهد. بعد از مدّتی متوجّه می شود که خداوند چه لطف بزرگی به او کرده که دعایش را اجابت نکرده است، زیرا شاید ثمره آن ازدواج چیزی جز فرزندان فلج نبوده است.

بنابراین، از اجابت نشدن برخی از دعاهایمان نگران نباشیم، زیرا امکان دارد دعای مورد نظر از همین قبیل باشد و علاوه بر آن، بنابر روایات معصومان (علیهم السلام): «دعاهایی که در دنیا مستجاب نمی شود، خداوند در آخرت معادل آن را به دعاکننده عطا می کند».(۲۶)

سؤالی مهم درباره دعا

سؤال: در دعاهایی که از ائمّه معصومان (علیهم السلام) به ما رسیده است، دعاهایی می بینیم که هرگز مستجاب نخواهد شد. چرا ائمه (علیهم السلام) دستور داده اند که چنین دعاهایی را بخوانیم؟ مثلاً در دعاهای ماه رمضان - که به عنوان تعقیب نماز خوانده می شود - آمده است: «اَللّهُمَّ اقْضِ دَیْنَ کُلِّ مَدْین؛ پروردگارا! بدهی تمام بدهکاران و وام تمام وام گیرندگان را عطا بفرما» در حالی که این خواسته تحقق نمی یابد مخصوصاً، در عصر و زمانی که ما زندگی می کنیم؛ زیرا زندگی دنیای فعلی به گونه ای است که همه مردم برای خود وام و بدهکاری فراهم می کنند و اساساً، دنیای بدون بدهکاری و وام خیالی بیش نیست. بنابراین، هدف از این گونه دعاها چیست؟

پاسخ: وام و بدهکاری بر دو قسم است؛ نخست وام ها و بدهکاری هایی که زمینه پرداخت آن فراهم است؛ مثل وام هایی که تجّار و کسبه می گیرند و معاملاتی انجام می دهند و تا زمان قسط آن نیز مال مورد نظر را می فروشند و بدهکاری را می پردازند، یا وام هایی که افراد حقوق بگیر دریافت می کنند و از محل حقوق خود آن را می پردازند.

قسم دوم وام هایی است که زمینه پرداخت ندارد و در عین حال، انسان مجبور به گرفتن آن است و در پرداخت آن عاجز و ناتوان می شود. ظاهراً منظور از دعای فوق وام های قسم دوم است نه اوّل.

در وام های قسم دوم، نه تنها دعا برای اجابت آن پسندیده و اجابت آن امکان پذیر است، بلکه بنابر دستورات اسلام، باید برای تحقّق آن گام های عملی نیز برداشته شود؛ چه اینکه در یک جامعه اسلامی کامل - که همان جامعه امام زمانی است - حتّی یک گرسنه هم نباید وجود داشته باشد. «اَللّهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جایِعْ» . یک برهنه نباید باشد، «اَللّهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیان» . یک فقیر و نیازمند نباید باشد؛ «اَللّهُمَّ اغْنِ کُلَّ فقیر» . و نهایتاً یک بدهکار نیز نباید باشد.

شاهد این مطلب روایت مفصّلی است به این مضمون که از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که «خداوند دقیقاً نیازِ نیازمندان را محاسبه کرده و به مقدار نیاز آنها در اموال ثروتمندان زکات قرار داده است. اگر نیاز فقرا بیشتر بود، خداوند مقدار زکات را بیشتر می کرد.(۲۷)

یعنی اگر همه مردم به قوانین الهی عمل کنند و وجوهات شرعی خود را بپردازند، گرسنه ای یافت نخواهد شد. و اگر اکنون گرسنگان و برهنگان و فقرایی در سطح جامعه دیده می شوند، به خاطر نافرمانی و سرپیچی ثروتمندان از دستورات الهی و نپرداختن وجوه شرعیّه است بنابراین، در جامعه امام زمانی، نه گرسنه ای یافت می شود؛ نه برهنه ای وجود دارد؛ نه فقیر و نیازمندی خواهد بود، و نه بدهکارِ وامانده ای می یابید و دعا در رفع این گرفتاری ها دور از اجابت نیست.

پاورقی:‌

۱- میزان الحکمه، باب ۱۱۸۹، حدیث ۵۵۱۹.

۲- سوره ق: آیه ۱۶.

۳- کافی، جلد ۲، ص ۴۶۸.

۴- بحارالانوار، جلد ۹۰، ص ۳۰.

۵- میزان الحکمه، باب ۱۱۸۹، حدیث ۵۵۳۳.

۶- میزان الحکمه، باب ۱۱۹۶، حدیث ۵۵۸۵.

۷- میزان الحکمه، باب ۱۱۸۹، حدیث ۵۵۱۶ و ۵۵۳۲.

۸- کافی، جلد ۲، ص ۴۶۸.

۹- سوره جمعه: آیه ۲.

۱۰- سوره حجرات: آیه ۱۳.

۱۱- سوره بقره: آیه ۱۹۷.

۱۲- سوره مریم: آیه ۶۳.

۱۳- میزان الحکمه، باب ۱۱۹۴، حدیث ۵۵۶۳.

۱۴- نهج البلاغه، خطبه ۱۹۳.

۱۵- تفسیر مجمع البیان، جلد ۵، صفحه ۱۳۱، ذیل آیه شریفه ۹۲ سوره یونس.

۱۶- میزان الحکمه، باب ۱۱۸۹، حدیث ۵۵۲۱.

۱۷- بحارالانوار، جلد ۹۰، صفحه ۳۶۸.

۱۸- سوره عنکبوت، آیه ۴۵.

۱۹- نمونه ای از این روایات، در کتاب وسایل الشیعه، ج ۱۰، ابواب المزار، باب ۸۲ آمده است.

۲۰- مکارم الاخلاق، جلد دوم، صفحه ۸۷۴.

۲۱- مکارم الاخلاق، ج ۲، صفحه ۲۰.

۲۲- سوره بقره، آیه ۹.

۲۳- بحارالانوار، ج ۹۰، صفحه ۳۲۲.

۲۴- توضیح بیشتر پیرامون «اسم اعظم» را در تفسیر نمونه، جلد ۷، صفحه ۳۰ و جلد ۲۳، صفحه ۳۱۰ و جلد ۱۵، صفحه ۴۷۰، مطالعه فرمائید.

۲۵- شرح این داستان در بحث های گذشته به طور مفصّل مطرح شد.

۲۶- در این مورد روایات فراوانی وارد شده است که دعا بدون اثر نیست، به میزان الحکمه، باب ۱۲۰۹ مراجعه کنید.

۲۷- وسایل الشیعه، جلد ۶، ابواب الزکاة، باب ۱، حدیث ۲ و ۳ و ۶ و ۹؛ شرح برخی از روایات مذکور، در بحثهای گذشته از نظر شما گذشت.

پاییز فصل مناسبی است که بسیاری از خوراکی‌ها و میوه و سبزیجات منحصر به فرد این فصل را امتحان کرد و از خواص شگفت‌انگیز میوه‌ها بهره برد. مصرف میوه‌های پرخاصیت نقش زیادی در پیشگیری از ابتلاء به بیماری‌های فصلی دارد؛ تمامی میوه‌های پاییز سرشار از آنتی‌اکسیدان است که در این فصل به سبب وجود سرما و آلودگی‌ها و ایجاد پدیده وارونگی هوا، برای جلوگیری از بسیاری از بیماری‌ها، مورد نیاز بدن است.

انار، درمان‌کننده افسردگی

انار در صنعت دارویی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این میوه ضد افسردگی است و موجب شادابی می‌شود. از خواص آن می‌توان کنترل کلسترول، بهبود سیستم ایمنی، محافظت در برابر سرطان، کند شدن روند پیری، جوانی و شادابی پوست، بهبود کم خونی، تسکین بیماری‌های التهابی، پیشگیری از بیماری دیابت، تصفیه کننده خون و تقویت قلب را نام برد. همچنین این میوه برای درمان مسمومیت، التهاب معده، خون‌ریزی رحم، تصفیه خون، تقویت لثه و استحکام دندان، خارش پوست و سلامت جنین نیز کاربرد دارد. انار بهترین دارو برای تقویت کلیه در سالمندان است و رنگ چهره را شفاف می‌کند. برای حفظ ارزش غذایی انار، باید دانه‌های آن به طور کامل خورده شود.

انگور، محافظت‌کننده در برابر بیماری‌های قلبی و عروقی

انگور یکی از میوه‌های پاییز و نماد این فصل است. این میوه انواع مختلفی دارد. انگور دارای مواد معدنی زیادی، پتاسیم، آهن، ید، سیلیس، کلرید آرسنیک ، کلسیم، منیزیم منگنز و ویتامین‌های A ،B ،C است. همه این ویتامین‌ها، آنتی اکسیدان‌های قوی هستند که انسان را در برابر بیماری‌های قلبی و عروقی محافظت می‌کنند.

به، میوه‌ای برای بهبود زخم معده

به، یکی از میوه‌های پاییز است که خواص فراوانی دارد. این میوه خوش‌طعم و عطر، به صورت‌های مختلف مانند مربا، خورش و دمنوش استفاده می‌شود. این میوه سرشار از ویتامین A، B و C است، منبع غنی پتاسیم و فیبر، فسفر، آهن، روی و منیزیم است. به ارزش غذایی بالایی دارد و برای کاهش وزن نیز مفید است. به، میوه‌ای نشاط آور، تقویت‌کننده قلب و برای زخم معده بسیار مفید است. این میوه‌ی ضد سرطان، از بین برنده‌ی بوی بد دهان است و به هضم غذا نیز کمک می‌کند. به، فشار خون را تنظیم و به درمان سرماخوردگی نیز کمک می‌کند.

گلابی، تنظیم‌کننده چربی خون

گلابی یکی دیگر از میوه‌های پاییز سرشار از اسید فولیک، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها است. از خواص این میوه که هم به صورت خام و هم به صورت کمپوت مصرف می‌شود، می‌توان به از بین‌برنده ضعف، رفع یبوست، ضد سرطان و بیماری‌های قلبی و عروقی است و چربی خون را تنظیم می‌کند، گلابی برای زنان باردار نیز مفید است. سیب و گلابی دارای کالری پایینی هستند و برای کسانی که رژیم غذایی دارند، بسیار عالی است.

نارنگی، تسکین‌دهنده اعصاب

نارنگی که جز گروه مرکبات محسوب می‌شود از میوه‌های پاییز است که عطر آن خاطرات را زنده می‌کند. این میوه که گاهی ترش و گاهی شیرین است، ارزش غذایی بالایی دارد و حاوی ویتامین‌های B1،B2 ،C و A، پروتئین، قند، فسفر و کلسیم است. این میوه در کاهش فشار خون مؤثر است و برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی نیز بسیار مفید است. نارنگی ضد نفخ و ضد سرطان بوده و سموم بدن را دفع می‌کند. این میوه‌ی خوش خوراک، اعصاب را نیز تسکین می‌بخشد.

ازگیل، رفع‌کننده نفخ معده

ازگیل، از جمله میوه‌های جنگلی و سرشار از آنتی اکسیدان است. این میوه خواص بی‌شماری دارد که از میان مهمترین آن‌ها می‌توان به سم‌زدایی از بدن، برطرف‌کننده مشکلات کلیوی، کاهش‌دهنده فشار خون، کنترل‌کننده قند خون، تقویت اعصاب، ضد اسهال، رفع نفخ معده و درمان ورم روده اشاره کرد.

پسته تازه، تقویت سیستم ایمنی بدن

پسته تازه یکی از نوبرانه‌های پاییز است که خواص بی‌شماری دارد. پسته، کلسترول را کاهش می‌دهد و فشار خون و ضربان قلب را تنظیم می‌کند، خون‌ساز است و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. این میوه خوشمزه، ضدسرطان است، معده را تقویت و از بیماری‌های قلبی و عروقی پیشگیری می‌کند. مصرف این ماده مغذی به ورزشکاران، زنان باردار و نوجوانان توصیه می‌شود.

لیمو شیرین، درمان مشکلات تنفسی

لیمو شیرین یکی دیگر از میوه‌های پاییز و از خانواده مرکبات است. این میوه مانند مرکبات دیگر منبع غنی از ویتامین C است. این میوه خواص بی‌شماری دارد که از میان آن‌ها می‌توان به جلوگیری از کم آبی بدن، پیشگیری و درمان سرماخوردگی، جلوگیری و درمان سرطان، سلامت‌بخشی به پوست و مو، رفع مشکلات تنفسی، بالا بردن ایمنی بدن و درمان اختلالات ادراری اشاره کرد.

پرتقال، کاهنده دوران نقاهت بیماری‌ها

پرتقال یکی از میوه‌های پاییز و جز خانواده مرکبات است. مرکبات، منابع غنی ویتامین C و پتاسیم به شمار می‌رود؛ بنابراین پرتقال می‌تواند، با افزایش توان سیستم ایمنی بدن از بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری و دوران نقاهت را کوتاه کند. این میوه همچنین باعث تعادل فشار خون می‌شود.

سیب، سرشار از آنتی‌اکسیدان

سیب سرشار از آنتی اکسیدان است و پوست آن نیز سرشار از فلائونوید که برای سلامتی قلب مفید است. این میوه، انواع مختلفی دارد. همه انواع سیب از جمله شیرین، ترش، زرد، سبز و قرمز از این خواص برخوردار هستند. سیب را به صورت پخته و خام مصرف می‌کنند.

کیوی، درمان‌کننده سرماخوردگی

کیوی یکی از میوه‌های پاییز است که منبعی غنی از ویتامین C است به طوری که ویتامین C موجود در کیوی از مرکبات نیز بیشتر است. علاوه بر این ویتامین که در این فصل باعث پیشگیری و درمان سرماخوردگی می‌شود، کیوی حاوی پتاسیم و سولفات مس است.

خرمالو، تقویت‌کننده لثه‌ها

خرمالو میوه‌ای لذیذ و شیرین است. این میوه به سبب داشتن ویتامین C، برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی مفید است و موجب استحکام لثه‌ها می‌شود. از خواص دیگر خرمالو می‌توان به تقویت سیستم ایمنی بدن، بهبود عملکرد دستگاه گوارش، تقویت بینایی اشاره کرد. این میوه پتاسیم و منیزیم بالایی دارد و برای درمان فشار خون بالا نیز مفید است. همچنین در رفع کم خونی و التهاب بواسیر مؤثر است و این میوه باعث افزایش اشتها می‌شود و در درمان اسهال خونی نیز تأثیرگذار است.

کدو حلوایی، منبع امگا سه

کدو حلوایی که بسیاری آن را با نام کدو تنبل می‌شناسند؛ یکی از خوراکی‌های پاییزی است که طرفداران زیادی نیز دارد. این ماده مغذی مقدار زیادی امگا سه دارد و منبع غنی ویتامین A است. پتاسیم، فیبر و ویتامین B از دیگر مواد مغذی هستند که در کدو حلوایی وجود دارند.

شلغم، پیشگیری‌کننده از ابتلاء به بیماری‌های عفونی

شلغم از سبزیجات پاییزی و از خانواده براسیکا به شمار می‌رود که غنی از ویتامین C است. برگ‌های شلغم منابعی از ویتامین A، K، آهن و منیزیم است که می‌توانید از آن در تهیه سوپ استفاده کنید.

مصرف مداوم شلغم مخصوصاً اگر همراه با برگ‌های سبز شلغم در آش یا سوپ باشد، در فصل‌های سرد سال موجب افزایش ایمنی و تقویت سیستم دفاعی بدن می‌شود. هم چنین بررسی‌ها نشان داده‌اند که مصرف این سبزی در پیشگیری از ابتلاء به سرطان و برخی از بیماری‌های عفونی مؤثر است.

از جمله تمایلات نفسانی نوع بشر که نگاه به نژاد، قبیله، سلیقه و دین خاصی نداشته و بین همه انسانها مشترک است، درک معنا و مفهوم عشق و تعلق خاطر به چیزهایی است که نسبت به آنها علاقه دارد.
حال، این عشق و تعلق خاطر یا ریشه در فطرت انسان دارد و جزو امور فطری محسوب می شود و یا اینکه مقطعی بوده و در گذر زمان حاصل می شود. مثل تعلق خاطر انسان به وجهه اجتماعی، اموال و اولاد.

اما اگر ریشه این تعلق خاطر، امور فطری بشر باشد، یک تفاوت عمده با عشق مقطعی که اشاره شد دارد و آن این است که در این قسم علاقه، هیچ بحثی از سلایق شخصی، نژاد، قبیله، دین و ... مطرح نیست؛ چراکه نوع بشر با هر سلیقه و طرز تفکر و نژادی نسبت به این امور تعلق خاطر داشته و تعصب می ورزد. مثل عشق و تعلق‌خاطر به وطن و آب و خاکی که انسان در آن پرورش یافته است.

بله، عشق به وطن در نهاد همه بشر نهفته شده و در طول تاریخ می بینیم که انسان ها اعم از خواص و عوام جامعه بشری همین تعلق خاطر را داشته اند و نباید از این نکته غافل شد که گاهی این وطن دوستی و تعلق‌خاطر به زیستگاه انسان، ممدوح و پسندیده و گاهی مذموم و ناپسند است.

آنجا که مظاهر و عوامل جانبی وطن، نماد هدایت و رستگاری انسان ها باشد، در این صورت این وطن دوستی ممدوح بوده و تقدس دارد؛ مثل تعلق خاطر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نسبت به مکه، هنگامی که حضرت از مکه به مدینه هجرت می‌نمود، در مسیر هنگامی که به جحفه رسید، در حالی که از فشار مشرکان محزون و ناراحت بود، به یاد مکه آه سردی کشید؛ در این هنگام جبرئیل نازل شد و آیه «إنَّ الّذی فَرَضَ عَلَیْکَ القُرْآنَ لَرادُّکَ إلی مَعادٍ؛ آن کس که قرآن را بر تو فرض کرد، تو را به جایگاهت بازمی‌گرداند» (قصص:۸۶) را برای پیامبر(ص) نازل و او را دلداری داده است.

اما آنجا که مظاهر و عوامل عارض بر وطن سبب ضلالت و خسران انسان شود، نه تنها اعتماد و تعصب ورزیدن به آن ظواهر و آداب و رسوم مذموم و ناپسند است بلکه اتفاقا در این موقعیت دستور به هجرت و دوری از وطن داده شده است.
إِنَّ الَّذینَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ ظالِمی‏ أَنْفُسِهِمْ قالُوا فیمَ کُنْتُمْ قالُوا کُنَّا مُسْتَضْعَفینَ فِی الْأَرْضِ قالُوا أَ لَمْ تَکُنْ أَرْضُ اللَّهِ واسِعَةً فَتُهاجِرُوا فیها فَأُولئِکَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ ساءَتْ مَصیرا»؛[۶] کسانی که فرشتگان (قبض ارواح)، روح آنها را گرفتند، در حالی‌که به خویشتن ستم کرده بودند، به آنها گفتند: شما در چه حالی بودید؟ (و چرا با این‌که مسلمان بودید، در صفِ کفّار جای داشتید؟!)، گفتند: ما در سرزمین خود، تحت فشار و مستضعف بودیم. آنها [فرشتگان‏] گفتند: مگر سرزمین خدا، پهناور نبود که مهاجرت کنید؟! آنها (عذری نداشتند، و) جایگاهشان دوزخ است، و سرانجام بدی دارند.( سوره نساء آیه ۹۷).

دقت شود:
اگر تعلق خاطر به وطن ممدوح باشد، پس لوازم، اسباب و نمادهای منتسب به آن وطن هم ممدوح بوده و قابل احترام است. اگر کعبه مقدس است؛ پس توهین به آن مذموم و ناپسند است شرعا و عقلا ... شرعا، چون از باب تعظیم شعائر است و عقلا، علاقه به چیزی سبب میل و محبت به نمادها و مظاهر آن چیز است.

همه ما طبیعتا حس وطن دوستی نسبت به کشورمان ایران داریم و از آنجا که این سرزمین تنها قطعه ای از جغرافیای حاکم بر جهان هست که رسما پرچمدار ولایت امیرالمومنین (علیه السلام) می باشد، پس به طور مضاعف به آن علاقه مند هستیم؛ در نتیجه هر آنچیزی که منتسب به آن باشد، من باب نمونه اخص و اهم تعظیم شعائر در عصر حاضر بر ما شرعا واجب الاحترام می باشد.

مثل تکریم و احترام پرچم و سرود ملی کشورمان که این احترام و تکریم، خود نمونه بارزی از جهاد در راستای تبلیغ و ترویج اسلام برپایه قرآن و سنت می باشد و هر گونه بی احترامی که سبب تضعیف این نمادهای مقدس شود مذموم و ناپسند است.

در پایان جا دارد به این نکته اشاره کنیم که وقتی احترام به مظاهر و نمادهای مقبول وطن پسندیده است، پس به طریق اولی توهین و اهانت به نمادهای دینی مثل لباس مقدس روحانیت که نماد و نشانه توجه مردم به دین و پیمودن راه درست انسان زیستن هست نیز مذموم می باشد.

سید حسن محمدی طباطبایی