از نگاه اسلام، انسان‌های بزرگ(متخصص و متعهد) که مخلصانه خدمات ارزشمندی به جامعه ارائه می‌کنند، همیشه در دل‌ها جای دارند.

شهید سپهبد قاسم سلیمانی یکی از این بزرگ‌مردان تاریخ است. در گزاره‌های اسلامی، چنین افرادی، ویژگی‌هایی دارند که چند مورد را می‌شماریم:

۱. ایمان و عمل صالح (مریم/۹۶).
از نگاه قرآن، خداوند متعال، محبتِ انسان‌های پارسا را در دل‌های مردم می‌افکند.
امام علی(ع) در خطبه۱۹۳ نهج‌البلاغه،بیش از۱۱۰ویژگی برای انسان متقی فهرست نموده‌اند.

۲. تخصص (بقره/۲۴۶)
خداوند متعال، علم(تخصص) و قدرت جسمانی را از ویژگی بارز طالوت(فرمانده سپاه بنی‌اسرائیل) معرفی نموده است.

۳. اطاعت از ولی امر (نساء/۵۹ و..)
این مقوله به‌اندازه‌ای مهم است که در قرآن حدود ۱۹بار، مؤمنین،را به اطاعت از خدا و پیامبر(ص) و ولی امر فرامی‌خواند.

۴. ایثار و فداکاری (حشر/۹)
زنده‌یاد سردار سلیمانی، بی‌خوابی و رنج ۳۰ساله‌اش را برای تأمین امنیت مردم به دخترش گزارش می‌کند.

۵. صبر و استقامت در سختی‌های نبرد و... (بقره/۱۷۷).
مولای متقیان، مالک اشترش را در برد باری و استواری مقاوم‌تر از کوه‌ها و سنگ‌ها توصیف می‌کند (نهج‌البلاغه،حکمت ۴۴۳).

۶. بصیرت
قرآن کریم، بصیرت را از ویژگی‌های مهمِ پیامبر اسلام و پیروانِ آن حضرت می‌شمارد (یوسف/۱۰۸).از ویژگی شاخص علمدار کربلا،حضرت عباس(ع) نیز بصیرت است.

۷. اخلاص (نساء/۱۴۶ و...).
در منطقِ قران کریم، راه رستگاری فقط اخلاص است.

۸. و...
سردار دل‌ها، شهید سپهبد قاسم سلیمانی، جامع همه صفات جمال و جلال انسانی بود که او را امتی‌ترین و ملتی چهره ساخت و در تاریخ بشریت جاودانه کرد.

ین روزها در سالروز شهادت مظلومانه حاج قاسم عزیز نگاهی به حماسه های پرشور و شعور او که دل های مومنین را روانه سال های سال جهاد خود کرده است داشته و امیدوار است این بازخوانی بر شخصیت عزتمندانه مرد میدان جهاد و مبارزه، مورد اقبال مخاطبان ارجمند این رسانه قرار گرفته و ایمان داریم راه پرافتخار او در همیشه تاریخ پررهرو خواهد بود. ان شاء الله

سال ها مجاهدت مخلصانه و شجاعانه در میدان های مبارزه با شیاطین و اشرار عالم، و سالها آرزوی شهادت در راه خدا، سرانجام سلیمانی عزیز را به این مقام والا رسانید و خون پاک او به دست شقی ترین آحاد بشر بر زمین ریخت. این شهادت بزرگ را به پیشگاه حضرت بقیة الله ارواحنا فداه و به روح مطهر خود او تبریک و به ملت ایران تسلیت عرض می کنم.او نمونه ی برجسته ای از تربیت شدگان اسلام و مکتب امام خمینی بود، او همه ی عمر خود را به جهاد در راه خدا گذرانید. شهادت پاداش تلاش بی وقفه او در همه این سالیان بود.( بخشی از پیام رهبر انقلاب در سالروز شهادت)

حیات طیبه حاج قاسم

حسن سلیمانی از روستاییان «قنات ملک» در شهرستان «رابر» استان کرمان در ٢٠ اسفند ١٣٣٥ صاحب پسری شد و نام او را «قاسم» گذاشت. قاسم ١٣ ساله بود که پس از پایان دبستان شهر رابر را ترک کرد و در ١٨سالگی پیمانکار سازمان آب کرمان شد. دو سال به انقلاب مانده بود که با حجت الاسلام رضا کامیاب از اهالی شهر مشهد که در ماه های رمضان برای تبلیغ به کرمان می آمد، آشنا شد و به انقلابیون پیوست. رفاقتشان اما در هفتم مرداد ٦٠ که منافقین، حجت الاسلام و المسلمین کامیاب را ترور کرد، ناتمام ماند؛ البته این دوستی کوتاه مدت، باعث می شود که قاسم را با روحانی ای از مشهد به نام آیت الله سیدعلی خامنه ای آشنا کند که تا امروز ادامه دارد.

حضوری موثر در جبهه انقلاب از آغاز پوشیدن ردای خدمت

انقلاب که پیروز شد، هم زمان با کار، به عضویت مجموعه «سپاه افتخاری» کرمان درآمد. خودش گفته باید برای انقلاب فعالیت می کردیم، پس وارد سپاه شدم. سلیمانی به مرور فرمانده پادگان قدس سپاه در کرمان شد. شهریور ٥٩ که جنگ ایران و عراق شروع شد، چند گردان را در سپاه کرمان آموزش می دهد و به جبهه های جنوب می فرستد. خودش هم به همراه یک گروهان به سوسنگرد می رود تا جلوی پیشروی دشمن را در جبهه «مالکیه» بگیرد. همین آغاز راهی است که باعث می شود قاسم سلیمانی در اکثر عملیات های نظامی هشت سال دفاع مقدس مانند «عملیات والفجر ٨» که منجر به فتح «فاو» شد، کربلای ٤، کربلای ٥ و تک شلمچه، حضور مؤثر داشته باشد.

نمونه عینی انسان مومن بود

شهید سلیمانی، نمونه عینی انسان مؤمن و والامقام جامع فضائل بود. این شخصیت وارسته الگویی تاریخ، برخوردار بود از همه فضائل: زندگی هدفمند، خشوع در نماز، امانتدار، وفادار به پیمان، توکل به خدا، پناه دادن به دیگران و یاری کردن مردان خدا.

سلیمانی عزیز، آن انسان وارسته؛ انسانی از دنیا بریده و آخرت گرا بود. حضور پیوسته و مداوم او در میدان جهاد و شهادت حاکی از این است که وی از دنیا دل کنده و خود را برای شهادت در محضر پروردگار آماده کرده بود.

سردار، در عرصه جهاد

آن سال های تاخت و تاز جرثومه فساد داعش، تصرفات شهرهای عراق که وسعت می گیرد، باعث می شود نام سردار سلیمانی هم کم کم به صدر اخبار بیاید. او که سال ها پیش در رسانه های عراق به «ژنرال بی سایه» معروف بود، حالا چهره او با موهای سفیدشده در جلد مجلات خارجی و داخلی عیان می شود. همان روزها، روزنامه «ساندی تایمز انگلیس»، «وال استریت ژورنال» و «نیویورک تایمز» مدعی شدند ایران فرماندهی ارتش ازهم فروپاشیده عراق را بر عهده گرفته تا با داعش بجنگد. قاسم سلیمانی هم مقابله با داعش را در دفاع از بغداد بر عهده دارد.

داعشی‌های تروریست خیلی زود و در اوائل سال ۲۰۱۴ با انجام عملیات‌های تروریستی و کشتار بی‌رحمانه مردم وارد شهر فلوجه در استان الانبار عراق شدند و پس از آن نیز در شهرهای مختلف این کشور تحرکاتی را انجام دادند. سردار سلیمانی با تشکیل محور مقاومت با نیروهایی مانند جنبش النجباء و کتائب حزب الله و همچنین حشدالشعبی در عراق و گروه هایی نظیر بسیج مردمی سوریه و اتحاد آنها با مدافعان حرم از ایران و فاطمیون و زینبیون در مقابل داعش ایستادگی کرد و در نهایت با رشادت های فراوان در حالی که به گفته بسیاری از فرماندهان نظامی داعش تا پشت دروازه های کاخ ریاست جمهوری سوریه رسیده بودند و هیچ کس فکر نمی کرد که دیگر امیدی به شکست داعش باشد؛ سردار سلیمانی به همراه مدافعان حرم ایستاد و مانع از گسترش و ظهور بیشتر داعش در منطقه غرب آسیا شد.

سیره شخصی حاج قاسم، الگویی برای ملت ها

قاسم سلیمانی علاوه بر کارنامه پر افتخار در عرصه جهاد برابر مستکبران، در زندگی شخصی حضوری اثربخش دارد. روابط شخصی قاسم سلیمانی بی نظیر و شهیدپرور است. جایی نقل شده که قاسم سلیمانی علاقه خاصی به سربازان شهید دارد و با خانواده های آنها دیدار می کند. خودش در جایی گفته: «زمانی که فرزندان شهیدان را می بینم، می خواهم آنها را ببویم و از خود بی خود می شوم.»

سردار سلیمانی از دوستان نزدیک و صمیمی شهید «عماد مغنیه» بود

قاسم سلیمانی برادر کوچکی به نام سهراب دارد. او درخصوص روحیات قاسم به خبرگزاری فارس گفته: «حاج قاسم خیلی وقت نمی کند به خانواده برسد اما آدمی بسیار عاطفی است و حتی تا زمانی که نسبت به مسائل زندگی من اطمینان پیدا نکرد، مرا رها نکرد، مدام من را کنترل می کرد چون من در سازمان زندان ها کار می کردم و با زندانیان در ارتباط بودم؛ حتی اگر یک موتور می خریدم تا اطمینان پیدا نمی کرد که چگونه آن را تهیه کرده ام راحت نمی شد، شاید به نوعی تمام زندگی اطرافیان ما را زیر نظر داشت تا خدای ناکرده به راه کج و آلوده کشیده نشویم.»

تلخ ترین سکانس؛ «یک و بیست»

تلویزیون رسمی عراق بامداد جمعه ۱۳ دی ۹۸ مدعی شهادت حاج «قاسم سلیمانی»، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و «ابومهدی المهندس»، معاون الحشدالشعبی در ساعت ۱:۲۰ در حمله آمریکا به نزدیکی فرودگاه بغداد شد.

در گزارش بامداد جمعه آمد: دولت عراق می گوید یک حمله هوایی در محدوده ترابری فرودگاه بغداد روی داده است. همزمان خبرگزاری رویترز به نقل از حشد الشعبی گزارش کرده که یک مقام ارشد این گروه شبه نظامی شیعه به همراه چند نفر دیگر از جمله «دو میهمان مهم» در جریان یک حمله هوایی در فرودگاه بغداد کشته شده اند. بامداد جمعه، سوم ژانویه، ابتدا دولت عراق گزارش کرد که سه موشک کاتیوشا در نزدیکی منطقه بارگیری فرودگاه بغداد فرود آمده و بر اثر آن چند غیرنظامی زخمی شده اند و دست کم دو خودرو آسیب دیده است.

مکتب سلیمانی

امروز که می آئیم تا درباره سردار رشیدی که آوازه ایثار، شجاعت و مردانگیش مرزهای منطقه و جهان را در نوردیده سخن بگوئیم می بینیم کار ساده ای نیست چراکه مجاهدت های او در سایه ایمان، بصیرت و دین مداری در راه میهن و ارزش های دینی، آزاد مردان دنیا را در اندیشه فرو برده است.

شهید والامقام، سردار سرلشکر سلیمانی عزیز پایه گذار مکتبی شد که پایه ها وارکان آن را ایمان، اخلاص، شجاعت، مجاهدت، فروتنی، عطوفت ومهربانی ، جانبازی و عزت یک ملت تشکیل داد. او ابرمردی از تبار هابیلیان بود که به بسیاری از مفاهیم ارزشی نه در گوشه عزلت بلکه در میدان جنگ وخون جامه عمل پوشید. او که در روزهای سخت هشت سال دفاع مقدس کار آزموده وآبدیده شده بود، دارخوین، سه راه طلائیه ، والفجر چهار، کربلای پنج، قله های غرب وکوه های سر به فلک کشیده کردستان را لمس کرد.

بزرگ مردی که در بامداد سیزدهم دی ماه ۱۳۹۸ ملائکه او را درآغوش گرفتند، پایه گذار مکتبی شد که این روزها، پهنه جغرافیای همه ملل را یکپارچه در فرهنگ مقاومت غرق ساخته و با نمود و بروز خود، در دنیای بشریت نذر مقاومت پاشید. او پرچمدار و موسس مکتب مقاومت بین المللی در مسیر تمدن نوین اسلامی شد.

به راستی می گوئیم چه استوارند کسانی که سرخی خونشان بر بام ظلمات گیتی رنگی از مقاومت را نگار کرده و چه دلیرند آنان که حضورشان مقاومت و ایستادگی را متجلی می کند و طعم ایثارشان تا همیشه زیر زبان ایران و ایرانی ماندگار می شود. همین شیرمردان آریایی هستند که جانفشانی هاشان مشتی کوبنده بر دهان ظلم و ناامنی هاست.

سردار رشیدمان بارانی بود که هم بودنش پیچکی برای رهایی از تلاطم تیره عذاب آور این جهان شد و هم رفتن و پروازش طراوتی بود برای نوپایی سرداران دیگر که عطر خداپرستی و ابهتشان فضای جهان را آغشته می کند و سلیمانی های دیگر را برپا می سازد. شهادت ملکوتی این سردار، فرجامی نیست برای قدرت و غیرت؛ بلکه آغازی دیگر برای رشادت ها و دلاوری هاست. به امید آنروز که شجاعت جاوید و ننگ خیانت و ظلمت از صفحه گیتی محو شود.

امیر خاکراه

حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار خانواده و اعضای ستاد بزرگداشت سردار سلیمانی، دمیدن روحی تازه به جبهه مقاومت را کار بسیار برجسته و اساسی شهید سلیمانی خواندند و افزودند: سردار با تقویت مادی، معنوی و روحی مقاومت، این پدیده ماندگار و رشد یابنده را در مقابل رژیم صهیونیستی و نفوذ امریکا و دیگر کشورهای استکباری حفظ، مجهز و احیاء کرد.

ایشان گواهی سیدحسن نصرالله به عنوان انسانی بی بدیل را درباره مجاهدت سردار سلیمانی، باب بزرگی در درک اهمیت کار سردار سلیمانی در احیای مقاومت برشمردند.

رهبر انقلاب با اشاره به پیشرفت فلسطینی ها در مواجهه با صهیونیست ها و دستاوردهای مقاومت در عراق و سوریه و یمن افزودند: سردار سلیمانی با استفاده از تجربیات سالهای دفاع مقدس و مشورت های یارانش، مقاومت را با تکیه بر امکانات داخلی همان کشورها مقتدر کرد.

ایشان همچنین متوقف کردن غائله بزرگ داعش و زدن بسیاری از ریشه های آن را یکی از کارهای مهم سردار سلیمانی خواندند و افزودند: شهید سلیمانی در آن قضیه هم امتحان خوبی داد.

رهبر انقلاب با قدردانی از فعالیت های تحسین برانگیز سردار قاآنی فرمانده سپاه قدس گفتند: الحمدلله خلأ سردار در موارد بسیاری پر شده است.

ایشان افزودند: مجموعه مقاومت خودشان را عمق راهبردی جمهوری اسلامی و پَر و بال اسلام می دانند و این حرکت در همین جهت ادامه خواهد یافت.

حضرت آیت الله خامنه ای در بخش دیگری از سخنانشان تجلیل عمومی از سردار سلیمانی و حضور خودجوش مردم در مراسم مختلف بزرگداشت یاد او را نتیجه اخلاص سردار سلیمانی برشمردند و افزودند: امسال هم مثل سال گذشته حضور مردم پرشور است و به فضل الهی در زمینه حضور با معنا و قدرشناسی ملت از سردار سلیمانی هیچ مشکل و کمبودی وجود ندارد.

ایشان با اشاره به برخی صفات شخصی سردار از جمله شجاعت، ایمان، مسئولیت پذیری، خطرپذیری، هوش، عقلانیت، پیش قدم بودن در کارهای بر زمین مانده، و حرکت بدون تردید و توقف گفتند: اخلاص شهید از همه این ویژگی ها برتر بود و همین باعث شد پروردگار او را در دنیا اینگونه محل احترام و تمجید و تجلیل قرار دهد ضمن اینکه پاداش اخروی او بگونه ای است که عقل انسان به آن راه ندارد.

رهبر انقلاب صداقت را از دیگر صفات سردار سلیمانی دانستند و گفتند: با وجودی که در مسائل پیچیده سیاسی ورود و فعالیت های خوبی می کرد اما انسان بی خدعه و صادقی بود که باید همه سعی کنیم خصوصیات او را در خود بوجود آوریم.

ایشان با اشاره به نکته ای مهم در تجلیل از سردار و تبیین خصوصیات او گفتند: نباید بگونه ای سخن گفت و عمل کرد که خصوصیات سردار ماورایی و دست نیافتنی تصور شود.

حضرت آیت الله خامنه ای با تأکید بر لزوم زنده نگه داشتن یاد همه شهیدان که سردار سلیمانی از برجسته ترین آنها است افزودند: باید با استفاده از انواع هنرها بگونه ای یاد شهید و خصوصیات فردی و کاری او را زنده نگه داریم و تبیین کنیم که حضور مردمی در تجلیل از او همیشگی و مستمر باشد.

در ابتدای این دیدار سردار سرلشگر سلامی فرمانده سپاه پاسداران، ۱۳ دی ۱۳۹۸ روز شهادت شهید سلیمانی را روز تجدید حیات معنوی شهید سلیمانی خواند و با برشمردن برخی از ویژگیهای شخصیتی برجسته آن شهید گفت: میراث ماندگار و پرچم پر افتخار شهید سلیمانی یعنی پرچم مقاومت در همه جبهه ها در حال پیشروی است.

همچنین در این دیدار خانم زینب سلیمانی نیز گزارشی از فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی بنیاد شهید سلیمانی بیان کرد.

مولوی عبدالصمد کریم زایی امام جمعه اهل سنت ایرانشهر در آستانه سالگرد شهادت سردار دلها شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی و یاران شهیدش، اظهار داشت: دین مبین اسلام بالاترین دین بشریت است؛ "الْإِسْلَامُ يَعْلُو وَ لَا يُعْلَى عَلَيْهِ "، از این جهت دشمنان اسلام تحت هیچ شراطی نمی توانند بر آن پیروز شوند.

مولوی کریم زایی افزود: لذا امت اسلامی اعم از شیعه و سنی باید این اتحاد و انسجام مثال زدنی خود را حفظ و تقویت نمایند و از مباحث اختلافی و تشتت برانگیز دوری کرده و به اهداف عالیه اسلام توجه نمایند.

امام جمعه اهل سنت ایرانشهر، تصریح کرد: اگر به زندگی سردار شهید حاج قاسم سلیمانی نگاه کنیم، مشاهده خواهیم کرد در مسیر اسلام حرکت می کردند و در طول عمر با برکت خود در جهت کیان کشورهای اسلامی و شکوه و عزت امت اسلامی گام بر می داشت و در برابر سلطه گری های استکبار جهانی مقاومت می نمود.

وی ادامه داد: خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: "وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَميعًا وَلا تَفَرَّقوا"؛ امت اسلام و خصوصا علما و اندیشمندان مذاهب اسلامی باید با تمسک جستن به آیه مذکور اتحاد و انسجام عملی خود را افزایش و حفظ نمایند.

وی عنوان کرد: مجمع تقریب مذاهب با پیروی از رهنمودهای مقام معظم رهبری توانسته است در طول سالیان اخیر نقش موثر وبسزایی را در برنامه ریزی و ریل گذاری اهداف وحدت و تقریبی جهان اسلام صورت دهد.
 
کریم زایی در پایان تاکید کرد: امت اسلام اکنون وظیفه دارد این راه و مسیری که با خون شهدای اسلام رنگین شده است را پاسداری کرده و با استعانت به پیامبراسلام و پیروی از فرمایشان مقام معظم رهبری در برابر زورگویی و سلطه گری استکبار جهانی مقاومت و ایستادگی نماید.

ماموستا محمدامین راستی عضو شورای برنامه ریزی علوم دینی اهل سنت و امام جمعه موقت سنندج در آستانه سالگرد شهادت سردار دلها شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی و یاران شهیدش، اظهار داشت: شهید سلیمانی با استعانت به آیه شریفه(103) قرآن کریم در سوره آل عمران که می فرماید: "وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَميعًا وَلا تَفَرَّقوا"؛ همگی به ریسمان خداوند، چنگ زنید و پراکنده نشوید؛ در کشورهای متعدد مانند تونس، عراق، سوریه ،لبنان ، یمن و ... اتحاد وانسجام امت اسلامی را به معنای واقعی بوجود آورد و در نهایت حفظ و تقویت نمود.

ماموستا راستی، افزود: سردار شهید سلیمانی یک شخصیت بی بدیل و بی نظیری بودند که خود را وقف اسلام و امت اسلامی کرد و در این راستا توانست اتحاد و انسجام فی ما بین مسلمانان اعم از شیعه وسنی بوجود آورد.

عضو شورای برنامه ریزی علوم دینی اهل سنت، تصریح کرد: راه و روش این شهید والامقام برای پیروان و کسانی که این مسیر را طی می کنند باقی خواهد ماند؛ آمریکای جنایتکار و رژیم صهیونیستی و ایادی منطقه ای او بدانند در آینده نه چندان دور سیلی محکمی را از امت اسلام خواهند خورد.

امام جمعه موقت سنندج در پایان با اشاره به سوره مبارکه بقرة آیه (۱۲۰) که می فرماید: " وَلَن تَرضىٰ عَنكَ اليَهودُ وَلَا النَّصارىٰ حَتّىٰ تَتَّبِعَ مِلَّتَهُم"، ضمن توصیه به حکام کشورهای فریب خورده به عدم تداوم یا ایجاد ارتباط با صهیونیست ها که نفرت امت اسلامی را به همراه خواهد داشت، تاکید کرد: تکریم و زنده نمودن یاد سردار شهید سپهبد سلیمانی به عنوان پرچم دار جبهه مقاومت بسیار مورد ارزش و احترام است، بنده از این اقدام امت اسلام کمال تشکر و قدردانی را دارم و انشاءالله این مسیر و طریق به قوت خود باقی خواهد ماند.

«محمد یاسین» مسوول جبهه آزادی‌بخش فلسطین در لبنان در آستانه فرارسیدن سومین سالروز شهادت «سردار  شهید حاج قاسم سلیمانی» و «شهید ابومهدی المهندس» و همراهان ایشان با توطئه آمریکایی در نزدیکی فرودگاه بغداد گفت: به برکت شهید سلیمانی، امکانات پایداری و مقاومت برای ملت فلسطین فراهم شد.

وی با بیان این که ما و ملت ما هرگز نقش جمهوری اسلامی ایران و پایبندی صادقانه آن به رویکردهای آیت الله خامنه‌ای را فراموش نخواهیم کرد، اظهار داشت: شهید قاسم سلیمانی به حمایت از فلسطین و ملت آن ایمان داشت و در نقش‌آفرینی‌های خود در فلسطین کوتاهی نکرد بلکه نبرد رویارویی با نیروهای تاریکی و تکفیری در منطقه را مدیریت کرد.

محمد یاسین در ادامه با اشاره به نقش شهید سلیمانی در حمایت از ارتش سوریه و مقاومت در عراق، یمن و بحرین برای روح شهید قاسم سلیمانی و شهید ابومهدی المهندس و همه شهدا طلب علو درجات کرد.

به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، بیانات رهبر انقلاب اسلامی در دیدار خانواده آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی (رضوان الله علیه) که ۵ دی ماه ۱۴۰۱ برگزار شده بود، صبح امروز در محل برگزاری دومین همایش بزرگداشت علامه مصباح یزدی در تهران منتشر شد.

متن بیانات مقام معظم رهبری به شرح زیر است:

بسم الله الرّحمن الرّحیم

و الحمدلله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی سیّدنا ابی‌القاسم المصطفی محمّد و آله الطّیّبین الطّاهرین سیّما بقیّة الله فی الارضین.

خیلی خوش آمدید. بعد از مدّتها آقایان را و بعضی از خانمها را زیارت کردیم. بزرگداشت جناب آقای مصباح یکی از واجبات کارهای حوزه و روحانیّت و ماها و همه است و بزرگداشت ایشان به معنای زنده نگه داشتن جهت‌گیری ایشان و راه ایشان است.

مرحوم آقای مصباح (رضوان الله علیه) یک خصوصیّات منحصربه‌فردی داشتند که من در مجموعه‌ی فضلای برجسته‌ی قم که از قدیم می‌شناختیم، و حالا هم بحمدالله برکات بعضی‌شان ادامه دارد، نگاه می‌کنم، جامع این خصوصیّات را کسی مثل مرحوم آقای مصباح مشاهده نمی‌کنم؛ علم فراوان، فکر خوب و نوآور، بیان رسا و واضح، انگیزه‌ی تمام‌نشدنی و بی‌نظیر، خلقیّات و رفتارهای شایسته و برجسته، سلوک و معرفت و توجّه معنوی و مانند اینها؛ مجموع اینها را واقعاً انسان نمی‌تواند پیدا کند. اینها در آقای مصباح جمع بود.

بالاخره رفتن برای همه هست: اِنَّکَ مَیِّتٌ وَ اِنَّهُم مَّیِّتُون ؛(۱) اگر چه خسارت است امّا بالاخره چاره‌ای نیست، ناگزیریم؛ علاج این است که آن راه ادامه پیدا کند؛ آن ابتکار و آن کارهایی که ایشان کرده‌اند: همین «طرح ولایت» یکی از ابتکارات ایشان است؛ همین تشکیلات عظیم مرکز تحقیقات امام خمینی (۲) یکی از همان ابتکارات است؛ کتاب‌هایی که ایشان نوشته‌اند، چه کتابهای علمی، چه آنچه مربوط به اخلاقیّات و معنویّات و [برای] استفاده‌ی عموم و مانند اینها است، یکی از آن کارها است؛ اینها را نباید گذاشت تعطیل بشود. الحمدلله آثار ایشان از همه جهت خوب است؛ آثار صوتی ایشان خیلی آثار خوبی است. سخنرانی‌های ایشان را یک مدّتی که در آن حسینیّه سخنرانی داشتند، در عصرهای ماه رمضان تلویزیون پخش می‌کرد؛ من می‌نشستم پای تلویزیون گوش می‌کردم؛ نمیدانم کِی بود. حالا من عصری می‌نشستم گوش می‌کردم؛ عصر ماه رمضان بود. به ایشان گفتم؛ گفتم اینها خیلی برجسته است، واقعاً خیلی خوب است؛ آدم می‌نشیند گوش می‌کند، واقعاً استفاده می‌کند. خب اینها نبایستی متوقّف بشود؛ نباید مسکوت بماند، فراموش بشود. ایشان آثار صوتی دارند، آثار مکتوب دارند، آثار مؤسّسه و بنیان‌های مؤسّساتی، مثلِ آنهایی که اسم آوردیم یا شاید هم غیر آنها که من خبر ندارم دارند، الحمدلله فرزندان خوبی دارند، آقازاده‌های خوبی دارند؛ وَ بَثَّ مِنهُما رِجالاً کَثیراً وَ نِساء ؛(۳) الحمدلله؛ برکات نسلی‌شان هم برکات خوبی است.

در مورد حفظ آثار، نکته‌ای که وجود دارد، این است که نگذاریم این آثار کهنگی پیدا کند. یعنی آن روزی که ایشان این مؤسّسه‌ی امام خمینی را راه انداختند، یک کار تازه‌ای بود؛ آیا امروز هم اگر به همان شکلی که اوّل راه افتاده، اداره بشود، باز هم تازه است؟ این، جای سوال است؛ این به عهده‌ی شماها است. آقای رجبی (۴) و شما آقایان ببینید چه کار باید کرد که آن تازگی و طراوت حفظ بشود. آن اوّلی که ایشان این کار را شروع کردند، خب یک کار خیلی نوِ جدیدی بود، توجّه‌هایی را به خودش جلب کرد؛ حالا هم باید همان جور باشد.

یا مثلاً کتابهای ایشان. خب حالا بعضی از کتاب‌ها، کتابهای علمی است، کتاب درسی است، مثلاً فرض کنید فلسفه؛ خب حفظش به این است که در حوزه در جاهایی که مقتضی است تدریس بشود؛ امّا برخی از آثار مکتوب ایشان آثاری است که باید در ذهن‌ها جایگزین بشود؛ بحث علم و فن و مانند اینها نیست؛ فکر است؛ باید در ذهن مخاطب بنشیند. چه جوری می‌شود نشاند؟ امروز با صِرف اینکه حالا تعداد نسخه‌هایی که از یک کتاب چاپ می‌شود، بالا باشد یا پایین باشد، مسئله تمام نمی‌شود؛ یعنی این جور کتابهای فکری [این جوری حفظ نمی‌شود]. چرا، بعضی از کتاب‌ها هست که وقتی تعداد و تیراژ بالا برود، این یک موفّقیّت است؛ فرض کنید کتاب‌هایی که در شرح حال شهدا می‌نویسند؛ خب هر چه افراد بیشتر بخوانند، بیشتر بهره‌مند می‌شوند. کتابهای فکری این جوری نیست؛ کتابهای فکری لازم است در فکر رسوخ کند؛ و این، صرفاً با نشر کتاب حاصل نمی‌شود. شما نگاه کنید غربی‌ها در این کارها خوب واردند، خوب بلدند؛ ببینید مثلاً فرض کنید فلان متفکّر، حالا مثلاً هِگل مگر چند کتاب نوشته؟ افکارش را از داخل این کتاب‌ها استخراج می‌کنند و درمی‌آورند، تخلیص می‌کنند، خلاصه می‌کنند، آن فکر را با بی انهای مختلف، با زبانهای مختلف، با شیوه‌های مختلف پخش می‌کنند، منتشر می‌کنند. این کار [در مورد ایشان هم] باید انجام بگیرد.

من البتّه گمان می‌کنم قبل‌ها به خود مرحوم آقای مصباح (رضوان الله علیه) یا شاید به بعضی از شاگردهای ایشان راجع به ملّاصدرا این حرف را زدم که کتاب ملّاصدرا تدریس می‌شود، امّا لبّ حرفهای ملّاصدرا چیست؟ ملّاصدرا چند مسئله‌ی اساسی دارد؛ اینها را پیدا کنید، بکشید بیرون، روی اینها بحث بشود، کار بشود، کتاب نوشته بشود، مباحثه بشود؛ این لازم است. در مورد خود آقای مصباح همین جور است و باید این جوری بشود. نگاه کنید، ببینید آن جهت‌گیری فکری ایشان، آن نقطه‌ی تمرکز فکری ایشان چیست، چه در مسائل فلسفی، چه در مسائل اجتماعی، چه در مسائل اعتقادی و فکری، در فضای مجازی و از این قبیل پخش می‌شود یک تکّه حرف را پخش کنید، این منتشر بشود، در ذهن‌ها بماند، به زبان‌ها بیاید، تکرار بشود؛ و مثل مَثَلِ سائر (۵) که در زبان‌ها تکرار می‌شود و میمانَد، این فکر بماند، معلوم بشود این، فکر آقای مصباح است؛ تا افراد اسم آقای مصباح را می‌آورند، هر کسی که دیده این تکّه‌ها را، این نوشته‌ها را، ذهنش به یکی از اینها متوجّه بشود، یادش بیاید. مثلاً یکی از راه‌های پخش فکرِ یک آدمِ متفکّر برجسته‌ی عمیقی مثل آقای مصباح این است.

صوت هم خیلی خوب است. حالا شاید لازم نباشد از اوّل تا آخرِ یک سخنرانی را پخش کنیم آن [کار] شاید یک مقداری تأثیر را هم کم کند امّا بالاخره می‌توان از یک صوتِ یک ساعته یا مثلاً سه ربع ساعته‌ای که مستمع را کاملاً جذب میکرده، مثلاً یک ربع ساعت مطلب درآورد.

یکی از چیزهایی که در این جلساتِ داخل حسینیّه‌ی (۶) ایشان نظر من را خیلی جلب می‌کند، این است که وقتی [فیلم آن را] پخش می‌کنند، آدم میبیند اوّلاً مستمعین که متراکم نشسته‌اند، همه جوانند، یعنی مثلاً یک آدم مسنّ بالای چهل سال شاید در اینها دیده نمی‌شود؛ همه جوانند. و [ثانیاً] همه همین طور محوند! این خیلی مهم است. من چون خودم سخنرانم، ده‌ها سال [سخنرانی کرده‌ام]، به این نکات توجّه دارم. چه زمانی هست که سخنران احساس می‌کند موفّق است؟ این نگاه‌ها و برخوردها و به‌اصطلاح آن نمایشهایی که از رفتار مستمع وجود دارد، نشان‌دهنده‌ی یک حقیقتی است؛ این را شما در سخنرانی‌های ایشان مشاهده می‌کنید، یعنی این من را خیلی جلب می‌کند. ایشان چه دارد می‌گوید که این جور همه‌ی دل‌ها را، چشمها را مجذوب کرده، مبهوت کرده؟ این تکّه‌های خاص را پیدا کنید، مکرّر پخش کنید.

خوشبختانه صدا و سیما نسبت به این قضیّه روی خوش نشان داده. حالا گاهی اوقات هست مسئولانِ رسانه‌ها و مانند اینها روی خوش به یک چیزی نشان نمی‌دهند، [ولی] نسبت به کارهای ایشان الحمدلله صدا و سیما گرایش خوبی دارد و در ساعات مختلف [پخش می‌کند]. من گاهی عبور می‌کنم، [وقتی] نگاه می‌کنم میبینم، یا گاهی نشسته‌ام میبینم که از ایشان چیزهای زیادی را پخش می‌کنند؛ حیات آقای مصباح این است، زنده بودن آقای مصباح این است.

خب جسم ایشان رفت، حیف هم بود، خیلی حیف بود، یعنی وجود ایشان واقعاً مایه‌ی برکت بود، آدم از دیدن ایشان استفاده می‌کرد؛ یکی از این کسانی [بود] که ما در طول عمر دیدیم از دوره‌ی جوانی‌شان، نه حالا؛ آن وقت که ایشان شاید هنوز ازدواج هم نکرده بود من قبل از اینکه بیایم قم، در مشهد با ایشان آشنا شدم؛ گمان می‌کنم مثلاً سال ۳۶، ۳۷ بود از آن وقت آدم می‌فهمید ایشان یک مرد متدیّن، اهل دین و اهل تقوا بودند. از جمله‌ی آن کسانی بود که «مَن یُذَکِّرُکُمُ اللهَ رُؤیَتُه »(۷) بود؛ رؤیت ایشان هم آدم را کمک می‌کرد، پیش میبُرد، به یاد خدا می‌انداخت. خب هر چه از آن جوانی گذشت، ایشان بهتر هم شد؛ اگرچه هر چه هست، مال همان دوره‌ی جوانی است. شما جوانها قدر این دوره را بدانید؛ آنچه آن آخرِ کار به درد آدم می‌خورد و گیر آدم می‌آید و برای آدم می‌ماند، همین [چیزی] است که حالا شماها کسب کرده‌اید و دارید کسب می‌کنید. جوانها قدر جوانی‌شان را بدانند.

خدا ان‌شاءالله درجاتشان را عالی کند. بله، دو سال از درگذشتشان گذشت؛ دوازدهم دی بود. خداوند ان‌شاءالله درجات ایشان را عالی کند و ایشان را مشمول مغفرت و رحمت خودش قرار بدهد.

والسّلام علیکم و رحمةالله و برکاته

(۱ سوره‌ی زمر، آیه‌ی ۳۰؛ «قطعاً تو خواهی مُرد، و آنان [نیز] خواهند مُرد.»

(۲ مؤسّسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

(۳ و از آنان، مردان و زنان زیادی منتشر ساخت. (برگرفته از قرآن کریم؛ سوره‌ی نساء، آیه‌ی ۱

(۴ آیت‌الله محمود رجبی (رئیس فعلی مؤسّسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره))

(۵ مَثَلی که بین مردم جاری و متداول است.

(۶ جلسات هفتگی درس اخلاق مرحوم آیت‌الله مصباح‌یزدی (رحمه الله) سالیان متمادی در حسینیّه‌ی دفتر رهبر معظّم انقلاب در قم برگزار میشده است.

امام علی علیه السلام:

أُوصِیکمْ عِبَادَ اللَّهِ بِتَقْوَی اللَّهِ وَ أُحَذِّرُکمْ أَهْلَ النِّفَاقِ فَإِنَّهُمُ الضَّالُّونَ الْمُضِلُّونَ وَ الزَّالُّونَ الْمُزِلُّونَ

ای بندگان خدا! شما را به پرهیزکاری سفارش می کنم و از منافقان بر حذر می دارم، زیرا آنها گمراهند و گمراه کننده اند ، خطاکارند و به خطااندازند.

خطبه ۱۹۴ نهج البلاغه

حضرت زهرا(س) دارای ویژگی‌های درس‌آموز زیادی هستند اما پنج ویژگی خاص این بانوی مطهره باعث شد نقش ایشان در دفاع از ولایت نمود بیشتری پیدا کند.

از جمله این ویژگی‌ها، بصیرت است. بصیرت به معنای شناخت شرایط زمان و فهم درست وقایع است که حضرت فاطمه(س) به درستی شرایط موجود را شناختند و اهمیت موضوع غصب خلافت و ولایت را فهمیدند و درصدد دفاع از ولایت برآمدند.

مقام معظم رهبری در خصوص بصیرت می‌فرمایند: بصیرت یعنی چه؟ بصیرت یعنی تیزبین بودن و راه درست را شناختن. انسان گاهی اشتباه میکند؛ حالا احتمال اشتباهِ انسانهای ابتدائی و تازه‌کار که بیشتر است، آدمهای قدیمی و مجرّب هم مواردی اشتباه میکنند راه درست را؛ بایستی مراقبت کرد که انسان در شناخت راهِ درست اشتباه نکند؛ در غبارآلودگی فتنه‌ها بتواند راه را پیدا کند و بفهمد راه درست چیست؛ بصیرت به این معنا است.(۱)

ویژگی دوم حضرت زکیه(س)، فداکاری و جان گذشتگی در راه ولایت است. حضرت در فاصله بین شهادت پیامبر(ص) تا شهادت خود، تمام تلاش خود را برای دفاع از حریم ولایت و برملا کردن فساد دستگاه غاصب، به کار بردند.

از سخنرانی و خطبه خواندن در مسجد و گریه و اعلام نارضایتی از وضع موجود تا رفتن به درب خانه مهاجر و انصار و روشنگری از جمله فعالیت بانوی دو عالم در راه بصیرت‌افزایی مردم بود. حتی وصیت عجیب حضرت محدثه(س) مبنی بر اینکه: یا علی! مرا شبانه غسل و کفن کن و شبانه به خاک بسپار(۲) فعالیت سیاسی محسوب می‌شد؛ چراکه حضرت با این وصیت قصد داشتند به مردم بفهمانند که از امت اسلام ناراضی بودند و در آن حال دنیا را ترک کرده‌اند.

سومین ویژگی خاص حضرت صدیقه(س)، ولایت‌پذیری ایشان است. با وجود اینکه خود حضرت مرضیه(س) مقام بالایی در هر دو عالم دارند و طبق روایات، خداوند بعد از پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) مخلوقی بالاتر از حضرت فاطمه(س) خلق نکرده است، اما ولایت‌پذیری فوق‌العاده حضرت ستودنی است.

اگر تاریخ ولایتمداری و ولایت پذیری و دفاع از ولایت را مرور کنیم، نخستین نامی که به چشم می‌خورد متعلق به بانویی است که دو عالم وامدار رشادت و دفاع جانانه‌اش در حمایت از ولایت‌اند؛ حضرت زهرای مرضیه‌(س) که با روشنگری‌های خویش اجازه نداد حق ولایت پایمال شود و با وصیت به اختفای مزار مطهرش، سؤالی بزرگ در ذهن تاریخ برجا گذاشت تا برای دستیابی به پاسخ آن، دریابند چه حقی از خاندان رسالت نادیده گرفته شد.

چهارمین ویژگی حضرت صدیقه طاهره(س) شجاعت ایشان بود. طبق نقل مسعودی تا ام‌الحسنین(س) در قید حیات بود، آنان نتوانستند از علی بیعت بگیرند. بنی هاشم نیز پس از شهادت زهرای اطهر(س) بیعت کردند.(۴)

حضرت صدیقه‌(س) در صحنه دفاع از امیرالمؤمنین(ع) و ولایت، میدان‌داری می‌کند و مقابل آن‌ها که به حق و وجود مقدس حضرت علی(ع) تعرض کردند، با شجاعت ایستادگی می‌کند.

این شجاعت و ایستادگی سبب می‌شود آن‌ها در انتهای امر به در خانه امیرالمؤمنین‌(ع) ریختند تا ایشان را به زور برای بیعت ببرند که حضرت زهرا(س) عرض کرد: یا امیر! اجازه بده من پشت در بروم شاید خجالت کشیده باز گردند، اما با آمدن حضرت صدیقه کبری(س) نه تنها خجالت نکشیدند، بلکه عبدالفتّاح عبدالمقصود در (السقیفه‌والخلافه) نوشته است، یکی از سران آن‌ها تهدید کرد که اگر علی‌(ع) از خانه خارج نشود، من این خانه را با اهلش به آتش می‌کشم؛ و در نهایت چنین شد و دنیاطلبان آتش بر در خانه‌ای زدند که روزی جبرائیل و عزرائیل برای ورود به آن اجازه می‌گرفتند.

این عالم سنی سپس بقیه ماجرا را بیان می‌کند که در این میان زهرای مرضیه‌(س) بین در و دیوار ماند و بر اثر این ضربه و جراحت، فرزندش از دنیا رفت و خود او نیز در بستر افتاد تا به شهادت رسید؛ اما در این مدت هرگز نسبت به وجود مطهر امیرمؤمنان‌(ع) کوتاه نیامد و تا جایی که جان در بدن داشت سپر ولایت بود.

پنجمین ویژگی حضرت زهرا(س) دشمن شناسی وی بود. صدیقه کبری(س) نخستین معیار دشمن شناسی را دشمنی و مخالفت با اهل بیت رسول خدا معرفی می کند و با صراحت بسیار میفرماید: «هر کس با ما دشمنی کند با خداوند ستیز نموده است و آن کسی که با ما مخالفت کند با پروردگار رو در رو شده است و بر مخالف ما عذاب دردناک و مجازات شدید الهی در دنیا و آخرت واجب می گردد.(۴)

علی حسنی‌پور

پی‌نوشت ها:

۱. بیانات رهبر معظم انقلاب در سخنرانی تلویزیونی به مناسبت عید مبعث ۱۳۹۹/۱۲/۲۱

۲. بحارالأنوار جلد ۸۱ صفحه ۳۹۰ حدیث ۵۶

۳. تاریخ مسعودی، صفحه ۶۴۶ و ۶۵۷

۴. مستدرک الوسایل، میرزا حسین نوری، جلد ۷ صفحه ۲۹۱