یکی از افتخارات پیروان مذهب تشیع این است که خود را تابع و پیرو کسانی می‌دانند که حتی علما و دانشمندان اهل تسنن نیز به بزرگی و عظمت آنها معترف بوده و همواره به نیکی از آنها یاد کرده‌اند، در واقع سیره و سبک زندگی امامان شیعه جلوه تمام نمایی از الگوی زندگی قرآنی بوده که تبعیت و پیروی از آنها ضامن سعادت و خوشبختی بشریت به شمار می‌آید، در این نوشتار سعی داریم علاوه بر بیان اعترافات مهم علمای اهل سنت به بزرگی یکی از امامان شیعه یعنی امام هفتم موسی کاظم(علیه السلام) به برخی از سفارش‌های ممتاز و طلایی ایشان برای دست‌یابی به زندگی سعادت بخش اشاره کنیم.
 

 امام موسی کاظم(علیه السلام) در اندیشه اهل تسنن

عبودیت و بندگی حق تعالی

یکی از زیباترین و با ارزش‌ترین اوصاف و ویژگی‌هایی که یک انسان را به بالاترین درجات انسان کامل نایل می کند، رسیدن به اوج عبودیت و بندگی حق تعالی است، خدای متعال در قرآن کریم انبیا و اولیای الهی را با ویژگی و وصف «بنده خدا» توصیف و معرفی کرده است،[1] این مطلب گویای اهمیت این ویژگی و خصوصیت در فرهنگ قرآن است. علاوه بر این عبودیت در فرهنگ قرآن کریم به عنوان فلسفه خلقت نیز مطرح بوده است، «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ؛[2] من جنّ و انس را نیافریدم جز براى اینکه عبادتم کنند (و از این راه تکامل یابند و به من نزدیک شوند)!»
 
سلوک عبادی و معنوی امام موسی کاظم(علیه السلام) و حکایت‌های عارفانه ایشان در حین بندگی حق تعالی در میان اهل تسنن نیز مشهور است، به طوری که محمد بن على صبان شافعى (متوفى 1206ق) مکنى به ابوالعرفان، از علماى مصر در کتاب اسعاف الراغبین در خصوص این ویژگی نقل می‌کند: «موسی کاظم از عابدترین مردم زمان بود».[3] افرادی همچون ذهبی، احمد بن حجر هیتمی مکی، امام کاظم(علیه السلام) را با همین ویژگی معرفی کرده‌اند.[4] ابو الفرج عبد الرحمن بن جوزی، نیز در توصیفی شگفت انگیز این امام همام را این چنین وصف می نماید: «کان یدعی العبد الصالح لأجل عبادته و اجتهاده و قیامه باللیل و کان کریماً حلیماً، اذا بلغه عن رجل یؤذیه بعثه الیه بمال...؛ کوشش فراوان و قیام در شب، ایشان را عبد الصالح خطاب کنند، او مردی کریم و حلیم بود هر گاه از کسی به او اذیتی می رسید مالی برای او می فرستاد».[5]

 
جلوه‌ای از عبودیت امام کاظم(علیه السلام)

خطیب بغدادی در کتاب خود حکایتی را نقل کرده است که پرده از اهتمام خاص و فراوان امام کاظم(علیه السلام) به بندگی حق تعالی را نشان می دهد: «عمار بن ابان نقل می‌کند: ابو الحسن موسی بن جعفر نزد سندی(لعنت الله علیه) محبوس شده بود: یکی از کسانی که شاهد بر اعمال و رفتار حضرت بود او را این چنین توصیف می کند: هنگامی که حضرت نماز عشاء را به جای می آورد حمد و ثنای خدا کرده و دعا می نمود، و این چنین بود تا این که شب پایان می‌پذیرفت و از آن هنگام در نماز بود تا صبح شود و بعد کمی ذکر می‌گفت تا خورشید طلوع کند آن گاه تا بالا آمدن خورشید و روز می‌نشست و آمادگی پیدا می‌کرد و مقداری  غذا می‌خورد و تا قبل از زوال استراحت می‌نمود، سپس وضو گرفته و تا وقت عصر نماز به جای می‌آورد آن گاه به طرف قبله می‌نشست و تا غروب نماز می‌خواند و این کار همیشه او بود.»[6]
ابن صباغ مالکی در خصوص این امام همان این چنین بیان می‌دارد: «مناقب و کرامات ظاهر و فضایل و صفات روشن او گواهی می‌دهد که آن حضرت در قله شرف و اوج مزایای اخلاقی است...»

 
امام کاظم(ع) و داستان بُشر حافی

در کتاب تاریخ بغداد نقل شده است: «روزی امام کاظم(علیه السلام) از کنار خانه‌ای در شهر بغداد عبور می‌کرد، که از آن خانه صدای آلات موسیقی و رقص  پایکوبی فضای کوچه را گرفته بود، در این هنگام کنیزی که به دستش خاک روبه بود از آن منزل خارج شد، و آن را کنار درب خانه ریخت، در این هنگام امام موسی کاظم(علیه السلام) از آن کنیز پرسید: «ای کنیز! صاحب این خانه آزاد است یا بنده؟ او عرض کرد آزاد است، حضرت فرمود: راست گفتی، اگر او عبد و بنده بود از مولای خود می‌ترسید، کنیز که دیر به داخل منزل برگشت بود، بُشر از او سوال کرد: که چه چیزی باعث شد که دیر برگردی؟ او گفت مردی به من چنین و چنان گفت، سؤال و جواب حکیمانه امام کاظم(علیه السلام) که فطرت خاموش بُشر را بیدار کرده بود موجب می‌شود پابرهنه از منزل بیرون آید تا این مولای ما امام کاظم(علیه السلام) را ملاقات نماید و از این بابت عذر خواهی کرده و گریست و از کردار خود حیا کرده و به دست حضرت توبه نمود».[7]بعد از این ملاقات و اتفاقی که برای بُشر به وجود آمد دیگر کفش نمی‌پوشید از این رو به او  بشرحافی(پابرهنه) می‌گفتند، دلیل اینکه کفش نمی‌پوشید او را حافی (پابرهنه) لقب داده‌اند.[8]
 

منظومه‌ای از فضیلت‌های اخلاقی

علما و دانشمندان اهل تسنن امام کاظم(علیه السلام) را با منظومه‌ای از فضایل و مکارم اخلاقی معرفی کرده‌اند، زیبایی‌های اخلاقی که هر انسانی برای دست‌یابی به کمال و سعادت بدون آنها ره به جایی نمی‌برد: احمد بن حجر هیتمی گوشه‌ای از این فضایل را این چنین بازگو می‌نماید: «موسی کاظم، وارث علم، معرفت، کمال و فضیلت پدرش بود و به دلیل گذشت و حلم فراوانش به او کاظم خطاب می‌کردند. او بخشنده‌ترین مردم روزگار بود».[9] محمد صبان در خصوص زیبای‌های اخلاقی حضرت این چنین اعتراف می‌نماید: «موسی کاظم از بزرگترین دانشمندان و سخاوتمندترین انسان های زمان بود».[10] خطیب بغدادی در خصوص روحیه کریمانه او این چنین بیان می‌دارد: «موسی بخشنده و بزرگوار بود، هنگامی که مطلع می‌شد کسی در صدد آزار و اذیت اوست، کیسه‌ای هزار دینار نزد او می‌فرستاد، او کیسه‌های دویست، سیصد و چهار صد دیناری فراهم می‌کرد و آنها را بین مردم مستحق مدینه تقسیم می‌کرد کیسه‌های موسی بن جعفر به هر کسی می‌رسید او را بی نیاز می‌ساخت».[11] ابن صباغ مالکی در خصوص این امام همان این چنین بیان می‌دارد: «مناقب و کرامات ظاهر و فضایل و صفات روشن او گواهی می‌دهد که آن حضرت در قله شرف و اوج مزایای اخلاقی است...».[12]
 

امام کاظم(ع) و کمک به کشاورز ورشکسته

در کتاب تاریخ بغداد حکایت درس آموزی از میزان کرم و سخاوت امام موسی کاظم(علیه السلام) و دست گیری ایشان از ضعفا و خسارت دیدگان نقل شده است قابل استفاده است:

نقل شده است، عیسی‌ بن‌ محمد بن مغیث قـرظی، نـود سال داشت و از کشاورزان باسابقه مدینه بود، سالی‌ صیفی‌کاری خوبی در اطراف مدینه نمود ولی هنگام رسیدن محصول خـربزه، خـیار و کدو، ملخ‌های بسیار آمدند‌ و همه‌ کشاورزی‌اش را نابود کردند. در نتیجه ۱۲۰ دینار به اضـافه‌ قـیمت دو شتر، خسارت دید. در غم و اندوه به سـر مـی‌برد و سـر به‌ زانوی‌ غم نهاده بود. ناگاه‌ دیـد‌ امـام‌ موسی نزد وی آمد و سلام کرد و فرمود: حالت چطور است؟ عرض کرد: مانند کسی هـستم کـه محصولش را درو نکرده، ملخ‌ها بیایند و هـمه را بـخورند. امام‌ فـرمود‌: چـقدر خـسارت دیده‌ای؟ گفت: ۱۲۰‌ دینار‌ به اضافه دو شتر. امـام‌ مـوسی علیه السّلام همان دم به یکی از خدمت‌کارانش، به نام غرفه، فرمود:۱۵۰ دینار کـه سـی‌ دینارش سود است، به اضافه دو شـتر، به‌ عیسی‌ بن مـغیث، تـحویل بدهید. او به این‌ دستور عـمل کـرد. عیسی بن مغیث به امام عرض کرد: مبارک باشد! از شما تقاضا دارم‌ وارد زمـین شـوید و برایم دعا کنید. آن‌ حـضرت‌ وارد زمـین‌ شـدند و دعا کردند تـا خـداوند به‌ زراعت وی برکت داد. ابـن مغیث می‌گوید: با آن دو شـتر در زمین بلازده کار کردم و به‌ موقع‌ به‌ آبیاری آن پرداختم‌ خداوند برکت داد و محصول سرشاری به دسـت آوردم کـه آن را ده‌ هزار دینار فروختم. دلیل ایـن بـرکت، امـام مـوسی کـاظم (علیه السّلام) بـود.[13]
 
پی‌نوشت‌ها:
[1]. سوره مریم، آیه 30. «قالَ إِنِّی عَبْدُ اللَّهِ آتانِیَ الْکِتابَ وَ جَعَلَنی‏ نَبِیًّا».
[2]. سوره ذاریات، آیه 56.
[3]. محمد صبان، اسعاف الراغبین، ص213.
[4].ر.ک:ذهبی میزان اعتدال فی نقد الرجال، ص202؛ ابن حجر هیتمی، الصواعق المحرقه، ص121.
[5]. صفه الصفه، ج2، 184.  
[6]. تاریخ بغداد، دارالکتب العلمیه،  ج13، 27-31.
[7]. تاریخ بغداد ، ج13، ص28. علی اصغر رضوانی، اهل بیت از دیدگاه اهل سنت،ص 122؛ مناوی، طبقات الصوفیه، ۱۹۹۹م، ص۵۵۷.
[8]. مناوی، طبقات الصوفیه، ۱۹۹۹م، ص۵۵۷-۵۵۸.
[9]. ابن حجر هیتمی، الصواعق المحرقه، ص121.
[10]. محمد صبان، اسعاف الراغبین، ص213.
[11]. تاریخ بغداد، ج13، 28-27.
[12]. طبقات الکبری، شعرانی، ج1، ص222. «و اما مناقبه و کراماته الظاهره و فضائل و صفاته الباهره فتشهد له بانه قبه الشرف و علاها و سما الی اوج المزایا فبلغ اعلاها...»
[13]. تاریخ بغداد،ج ۱۳،ص ۲۹‌.

مسجد سلطان عمر علی سیف الدین، یک مسجد اسلامی سلطنتی است که در بندر سری بگاوان در برونئی این کشور ثروتمند واقع شده است. این مسجد به ‌عنوان یکی از مساجد تماشایی آسیا و جاذبه توریستی محسوب می‌شود.

مسجد سلطان عمر سیف الدین در میان مردم برونئی نشان اختصاصی کشورشان نیز به شمار می رود.

این مسجد پس از بیست و هشتمین سلطان برونئی نامگذاری شد که به‌ عنوان نماد اسلام در برونئی مشاهده می ‌شود.
 

این بنا در سال ۱۹۵۸ تکمیل شد و نمونه گیرا از معماری مدرن اسلامی است و بزرگترین مسجد در خاور دور محسوب می شود.

معماری این مسجد مخلوطی از معماری اسلامی و ایتالیایی است و توسط یک معمار ایتالیایی طراحی شده است. این مسجد روی بر روی یک تالاب مصنوعی نزدیک شعبه‌هایی از رود برونئی ساخته شده است. این مسجد توسط یک دهکده آبی به نام کامپونگ آیر محاصره شده است.

مسجد سلطان عمر سیف الدین دارای مناره های مرمری و گنبد طلا با صحنها و باغهای حاصلخیز و مملو از فواره می‌باشد. مسجد توسط تعداد زیادی درخت و باغ گل محاصره شده که در اسلام نشان و تفسیری از بهشت است.
 

همچنین یک پل بزرگ وجود دارد که مسیر پر پیچ و خمی را از میان تالاب به سمت دهکده آبی کامپونگ آیر طی می‌کند. همچنین یک پل مرمر دیگر وجود دارد که به بنا منتهی می‌شود و شبیه یک کشتی است که در یک زمان مورد استفاده جشنها و مراسم رسمی بوده است.

گنبد اصلی که قابل شناسایی‌ترین خصیصه این بناست، با طلای خالص پوشیده شده و این مسجد در ۵۲ متر ارتفاع واقع شده که از هر جایی در بندر سری بگاوان می‌توان آن را دید.

مناره اصلی بلندترین قسمت مسجد است و آمیزه ای است از سبک معماری رنسانس و ایتالیایی که منحصربه‌فرد است و مانند آن در مساجد دیگر در سراسر جهان دیده نشده است. این مناره یک آسانسور مدرن دارد که به بالای بنا می‌رود.

مردمی که به بالای این مناره می‌روند، می‌توانند منظره‌ای از شهر را ببینند. داخل مسجد مخصوص نمازگزاران است و دارای شیشه کاری منقوش موزاییکی باشکوهی است.
 

همچنین بسیاری طاقها، نیم گنبدها و ستونهای مرمرینی وجود دارد. تقریباً تمام مواد استفاده شده در این بنا از کشورهای دیگر آورده شده است. مرمر آن از ایتالیا، گرانیت از شانگهای، چلچراغهای کریستال از انگلیس و فرشها از ایران آورده شده است.

چند روش و راهکار ساده خود مراقبتی  که تکنیک‌های کنترل استرس هستند و به فرد مبتلا به استرس کمک کرده تا راحت‌تر و بهتر از فشار روانی رها شوند، شامل این موارد می‌شوند:

 تغذیه سالم داشته باشید

تغذیه سالم یکی از تکنیک‌های مطلوب و رایج برای کنترل استرس است. سالم‌خواری، ترک عادات غذایی نامطلوب مثل فست فودها و پرهیز از نوشیدنی‌های الکلی کمک می‌کنند بتوانید راحت‌تر از پس مدیریت استرس و فشار روانی برآیید.

 ورزش کنید

گنجاندن ورزش منظم در برنامه روزانه باعث ترشح هورمون اندورفین در مغز شده و احساس بهتری در فرد ایجاد می‌کند. در نتیجه، فرد بهتر می‌تواند استرس خود را کنترل کند.

مدیتیشن انجام دید 

مدیتیشن، تمدد اعصاب، حرکات کششی، تنفس عمیق و یوگا از تمرینات عالی برای کنترل استرس هستند. شنا و پیلاتس را هم در برنامه بگذارید.

آمادگی هر اتفاقی را داشته باشید

ذهن‌تان را به‌ شکلی تربیت کنید که آمادگی مقابله با شرایط و عوامل تنش‌زا را داشته باشد، درنتیجه وقتی بدانید که چه اتفاقاتی ممکن است پیش بیایند، راحت‌تر می‌توانید استرس خود را کنترل کنید.

 قدرت تخیل خود را پرورش دهید

از محبوب‌ترین تکنیک‌هایی که برای کنترل استرس پیشنهاد می‌شود کمک گرفتن از تخیل است. با تمرینات بصری سعی کنید اعتماد به ‌نفس خود را افزایش دهید و نسبت به شرایط خوش‌بین‌تر شوید. به ‌این ترتیب می‌توانید بهتر از پس مهار اضطراب برآیید.

 با انتقاد کنار بیایید

انتظار بیش از حد داشتن از خود و دیگران باعث می‌شود در صورت به نتیجه نرسیدن، حس سرخوردگی و ناامیدی در فرد به ‌وجود آید. لزوما همه با شما همراه و موافق نیستند، پس سعی کنید با انتقاد کنار بیایید تا بتوانید استرس خود را کنترل و مدیریت کنید.

سختی را رها کنید

گاهی برای کنترل استرس چاره ای به‌ غیر از رها کردن ندارید.

 حرف بزنید

برقراری ارتباط و حرف زدن از موضوعاتی که باعث آزارتان می‌شوند کمک کرده که استرس خود را بهتر کنترل کنید.

واقع نگر باشید

تعیین اهداف دور از واقعیت باعث می‌شود نتوانید انتظارات لازم را برآورده کنید و دچار استرس شوید. پس برای مدیریت استرس خود بهتر است واقعیت را ببینید و مثبت اندیش باشید.

* صله رحم

صله رحم یا تحکیم پیوند خویشاوندی، از سجایای ارزشمند اخلاقی است که ریشه در عواطف و احـسـاسـات هـمـه انـسـان هـا صـرف نـظـر از هـر دیـن و نژادی دارد و همه نیز آن را به عنوان یک فـضـیـلت اخـلاقـی نـیـکـو مـی دارنـد. در شـریـعـت مـقـدس اسـلام نـیـز از اصول اخلاق اجتماعی شمرده شده است.

دلایل اصالت

۱ـ دسـتور خداست

عمر بن مریم می گوید: از امام صادق (ع)، درباره: آیه (وَالَّذینَ یَصِلُونَ ما اَمَرَاللّهُ اَنْ یُوصَلَ)۳۶۹ پرسش کردم، پاسخ داد: (مِنْ ذلِکَ صِلَةُ الرَّحِمِ وَ غایَةُ تَأویلِها اِیّانا)۳۷۰ صله رحم مصداق آن است و تأویل نهایی آن ما هستیم.

۲ـ مـقـدّمـه تـقـواسـت

تـقـوا از اصـولی تـریـن مـسـائل اخـلاق اسـلامـی اسـت و تار و پود آن را تشکیل می دهد و صله رحم مقدمه و مکمّل تقواست.

امام رضا(ع) فرمود:

(اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ اَمَرَ بِثَلاثَةٍ مَقْرُونٌ بِها ثَلاثَةٌ اُخْری... اَمَرَ بِاتِّقأ اللّهِ وَ صِلَةِ الرَّحِمِ فَمَنْ لَمْ یَصِلْ رَحِمَهُ لَمْ یَتَّقِ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ)۳۷۱

خـداونـد بـه سـه چیز دستور داده که توأم با سه چیز دیگر است (از جمله) به تقوای الهی و صله رحم دستور داده و هر کس صله رحم نکند، تقوای الهی هم ندارد.

۳ـ از شؤون امامت است

امام صادق (ع) خطاب به شیعیان می فرماید:

خداوند بزرگ، دوستی، ولایت و اطاعت ما را بر شما واجب کرده است، پس هر کس با ماست باید از مـا پـیـروی کـند و ورع، کوشش، ادای امانت به نیکوکار و بدکار و صله رحم از شؤ ون ماست.۳۷۲

۴ـ علامت دین است

امیرمؤمنان صلوات اللّه علیه می فرماید:

دیـنـداران را نـشـانـه هایی است که بدان شناخته می شوند: راستگویی، امانتداری، وفای به عهد و صله رحم.۳۷۳

۵ـ اخـلاق را نـیـکـو مـی کـنـد

تـأکـید بر پیوند خانوادگی و اصرار بر آن بسیاری از اخلاق نـیـکـوی دیـگـر چون، انفاق، تعاون، شادمان کردن مؤمن، دفاع از حق، سخاوت و... را در پی دارد، از این رو حضرت باقر(ع) فرمود:

(صِلَةُ الاَْرْحامِ تُحَسِّنُ الْخُلْقَ وَ تُسَمِّحُ الْکَفَّ وَ تُطَیِّبُ النَّفْسَ...)۳۷۴

پیوند با خویشاوندان، اخلاق را نیکو، دست را بخشنده و جان را با صفا می کند.

۶ـ مـانـع گناه است

اسحاق بن عمّار می گوید: از حضرت صادق (ع) شنیدم که فرمود: (صله رحم و نیکویی، حساب را آسان و از گناه جلوگیری می کنند.)۳۷۵

جایگاه ممتاز

ارزندگی و فضیلت سرشار پیوند خانوادگی، آن را از موقعیت ممتازی برخوردار ساخته و از نظر درجه اهمیت، در ردیف ایمان به خدا قرار داده است.

امام صادق (ع) می فرماید:

(مـردی نـزد رسـول خدا(ص) آمد و عرض کرد: اسلام برتر چیست؟ پیغمبر(ص) فرمود: ایمان به خدا. پرسید بعد از آن چیست؟ فرمود: صله رحم...)۳۷۶

امام باقر(ع) نیز می فرماید:

(اَفْضَلُ ما تَوَسُّلَ بِهِ الْمُتَوَسِّلُونَ الاْ یمانُ بِاللّهِ وَ صِلَةُ الرُّحِمِ...)۳۷۷

بهترین چیزی که متوسّلان (به خدا) بدان چنگ زده اند، ایمان به خدا و صله رحم است.

ابـو ورد مـی گـویـد: از امـام بـاقر(ع) پرسیدم: چگونه خداوند به بهترین وجه پرستش می شود؟ فرمود: (با صله رحم.)۳۷۸

امیرمؤ منان صلوات اللّه علیه نیز آن را جزو برترین مروّت وجوانمردی دانسته،می فرماید:

(مِنْ اَفْضَلِ الْمُرُوَّةِ صِلَةُ الرَّحِمِ)۳۷۹

از سـوی دیـگر، قطع پیوند خانوادگی به شدت مورد نکوهش قرار گرفته و در زمره گناهان کبیره شمرده شده و قاطع رحم مورد لعنت خدا قرار گرفته است.۳۸۰ که نتیجه معکوس آن، فضیلت صله رحم را دو چندان می کند.

آثار ارزنده صله رحم

بدون تردید هر چه را اسلام بر آن تأکید کرده، دارای حکمت و تأثیر مثبت در زندگی انسان است، خواه ما از آن اثر و حکمت آگاه شویم و خواه آگاه نشویم و هر چه تأکید و سفارش بیشتر باشد، آثار آن دستور نیز افزون تر خواهدبود.

تحکیم پیوند خانوادگی نیز آثار و برکات بیشماری در پی دارد که مهم ترین آنها را در زیر می آوریم:

الف ـ عـمـر طـولانـی:

تـحکیم رابطه خویشاوندی، عمر را افزایش می دهد چنانکه قطع آن، از عمر انسان می کاهد، رسول گرامی اسلام (ص) فرمود: مـردی صـله رحـم بـه جـا مـی آورد در حـالی کـه سـه سـال بـیـشـتـر از عـمـرش بـاقـی نـیـسـت، ولی خـداونـد، آن را بـه سـی سال افزایش می دهد.۳۸۱

ب ـ آبـادانـی شـهـرهـا:

امـیـرمـؤ مـنـان (ع) از رسـول خـدا(ص) نقل می کند که فرمود:

(صِلَةُ الرَّحِمِ تَعْمُرُ الدِّیارَ وَ تَزیدُ فِی الاَْعْمارِ وَ اِنْ کانَ اَهْلُها غَیْرَ اَخْیارٍ)۳۸۲

صـله رحـم شـهـرهـا را آبـاد مـی کـنـد و عـمـرهـا را افـزایـش مـی دهـد گـر چـه اهل آن از زمره نیکان نباشند.

ج ـ پـاکـیـزگـی کـردار:

امـام صـادق (ع)، صـله رحـم را مـایـه پـاکـیـزه شـدن اعمال می داند:

(اِنَّ صِلَةَ الرَّحِمِ تُزَکِّی الاَْعْمالَ...)۳۸۳

د ـ فراوانی ثروت:

با اینکه در ظاهر، صله رحم، با رفت و آمد و هزینه شدن بخشی از درآمد انـسـان هـمـراه اسـت ولی پـیـشـوایـان مـعـصـوم تـأکید کرده اند که چنین هزینه هایی سبب برکت زندگی و فراوانی درآمدها می گردد.

امام علی (ع) می فرماید:

(صِلَهُ الاَْرْحامِ تُثْمِرُ الاَْمْوالَ وَ تُنْسِی ءُ فِی الاَّْجالِ)۳۸۴ پیوند با خویشان، ثروت ها را بارور می سازد و مرگ ها را به تأخیر می اندازد.

ه‍ ـ تـحکیم عاطفی:

افراد فامیل به طور طبیعی با یک احساس خاص با هم مرتبطند و یکدیگر را دوست دارند. این عواطف و احساسات از نعمت های ارزشمند الهی است که در درون انسان تعبیه شده و از راه صـله رحـم بـر تـحـکـیـم و گـسـتـرش آن تـأکـیـد شـده اسـت و آن کـسـی کـه بـه ایـن عـمـل خـدا پـسـنـدانـه اقـدام مـی کـند، احساسات فامیل را نسبت به خود جذب می کند.

به تعبیر امام باقر(ع) (صِلَةُ الاَْرْحامِ وَ تُحَبِّبُ فی اَهْلِ بَیْتِهِ فَلْیَتَّقِ اللّهَ وَ لْیَصِلْ رَحِمَهُ)۳۸۵

پیوند خانوادگی (فرد را) در فامیلش محبوب می گرداند. پس شخص باید تقوای الهی پیشه کند و با فامیلش پیوند برقرار نماید.

و ـ آسـانـی حـسـاب:

یـکـی از مـقـاطـع بـسـیـار مـشـکـل جهان آخرت، رسیدگی به حساب و کتاب اعـمـال اسـت و صـله رحـم ایـن خـاصـیـت را دارد کـه در چـنـان مـوقـعـیـتـی عامل خویش را کمک کرده و حسابرسی او را آسان می نماید.

امام صادق (ع) فرمود:

(اِنَّ صِلَةَ الرَّحِمِ... تُیَسِّرُ الْحِسابَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوی...)۳۸۶ همانا صله رحم، حساب را آسان و بلا را دفع می کند.

ز ـ ورود بـه بـهـشت:

آرزوی هر مؤ من، سعادت اخروی و جای گرفتن در بهشت جاوید است و چنین آرزویـی بـا تـحـکـیـم پـیـونـد خـانـوادگـی مـیـسـّر مـی گـردد.

رسول بزرگوار اسلام (ص) فرمود:

شـش چـیـز اسـت که اگر کسی به یکی از آنها عمل کند، در روز قیامت از او حمایت می کند تا وارد بهشتش سازد ... و یکی از آنها صله رحم است.۳۸۷

فراگیری

ارزش و اهـمـیـّت پـیـونـد خـانـوادگـی ایـجـاب مـی کـنـد کـه شـامـل و فراگیر باشد تا از سویی هیچ فامیلی از آن محروم نگردد و از سوی دیگر هرگونه کار نیک و پسندیده ای که امکان دارد، نسبت به رحم انجام پذیرد.

الف ـ عمومیت ارتباط

آیـات و روایـاتـی کـه پـیـرامـون صـله رحـم سـخـن گـفـتـه انـد، مـحـدودیـتـی بـرای افرادفامیل قائل نشده اند و ظاهراً شامل همه اقسام آن اعم از دور و نزدیک، فقیر و غنی، کافر و مسلمان، بدکار و نیکوکار و... می شود و در برخی روایات نیز بر آن تأکید شده است:

روزی رسول خدا(ص) به مردم فرمودند: آیا شما را به (دارنده) بهترین اخلاق دنیا و آخرت راهنمایی کنم؟ [گـفـتند: آری فرمود:] کسی که با بُرنده رابطه خویشاوندی، پیوند برقرار سازد و به آن که مالش را از او دریغ داشته، ببخشاید و از کسی که به او ستم نموده درگذرد.۳۸۸

عبداللّه بن سنان می گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم: پسر عمویی دارم که هر چه با او رابطه برقرار می سازم، او قطع رابطه می کند، اجازه می دهی، من هم با او قطع رابطه کنم؟) (امـام اجـازه نـداد) و فـرمـود: (اگـر تـو بـه رابـطـه ات ادامـه دهـی، خـداوند پیوندتان را بـرقـرار مـی کـنـد ولی اگـر تـو هـم قـطـع رابـطـه کـنـی، خـداونـد پیوندتان را قطع خواهد کرد۳۸۹.)

جـهـم بـن حـمـید نیز می گوید: به امام صادق عرضه داشتم: خویشاوندانی دارم که بر آیین من نـیـسـتـند، آیا حقّی بر گردن من دارند؟ پاسخ داد: هیچ چیز مانع حق خویشاوندی نمی شود، اگر آنـهـا بـر آیـیـن تـو بـودنـد، دو نـوع حـق بـر گـردنـت داشـتـنـد: حـق خـویـشاوندی و حق مسلمانی.۳۹۰

ب ـ انواع صله

پـیـونـد خـانـوادگـی یـک مـفـهـوم عـرفـی اسـت و شـامـل هـر گـونـه کـاری کـه پسندیده و برای فامیل سودمند باشد، می شود.

از سلام و احوال پرسی گرفته تا کمک های متنوع مادی و معنوی و از جـان مـایـه گـذاشـتـن بـرای فامیل؛ بنابراین مؤمن باید در حد توان خویش و نیاز اعضای خـانـدان، از آنـان دلجـویـی کـنـد و هـیـچ گـونـه کـمک و رسیدگی را از آنان دریغ ندارد؛ اگر خویشاوندی نیاز مالی دارد، یا از او قرض می خواهد، به او بپردازد.

اگر کمک جسمی، قدمی و هـمـکـاری فـکـری و روحـی او را مـی طـلبـد، بـه او مـدد کند، اگر به دید و بازدید خانوادگی دلخـوش مـی شـود، اقدام نماید و... البته در همه موارد صله رحم، توانایی انجام کار و مشروع بـودن، دو شـرط اسـاسـی اسـت، بـدیـن مـعـنـا کـه اگـر افـراد فـامـیـل از او در خـواسـتـی کردند که توان انجام آن را ندارد، از عهده اش ساقط می شود و اگر اسـتـمـداد فـامـیـل و صـله رحم، مستلزم عمل نامشروع و با خواست خدا در تضاد باشد، نباید آن را انـجـام دهـد؛ مثل اینکه برادر یا خویشاوند دیگری در ستم به مردم یا گناه دیگری از او استمداد طـلبـد یـا مـالی را بـرای مـصـرف نـامـشـروع بـخـواهـد.

در ایـن گـونـه مـوارد نـبـایـد بـه فـامـیـل کـمـک کـرد بـلکـه بـر عـکـس، صـله رحـم آن اسـت کـه حـتـی او را از هـر گـونـه عـمـل نـاروا بـاز دارد و ایـن بـهـتـریـن خـدمـتـی اسـت کـه بـه فامیل خود کرده است.

امام صادق (ع) درباره کم ترین پیوند خویشاوندی می فرماید:

(..صِلُوا اَرْحامَکُمْ وَ بِرُّوا بِاِخْوانَکُمْ وَ لَوْ بِحُسْنِ السَّلامِ وَرَدِّ الْجَوابِ)۳۹۱

پـیـونـد خـویشاوندی را محکم و به برادرانتان نیکی کنید گر چه با سلام نیکو و پاسخ سلام دادن باشد.

و در روایـتـی از رسـول اکـرم (ص) از جـان و مال مایه گذاشتن برای خویشاوندان، بالاترین نوع صله رحم شمرده شده است.۳۹۲

پی نوشت ها:

۳۶۹ ـ رعد(۱۳)، آیه ۲۱.

۳۷۰ ـ بحارالانوار، ج ۲۳، ص ۲۶۸.

۳۷۱ ـ همان، ج ۷۴، ص ۶۸.

۳۷۲ ـ بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۱۱۵.

۳۷۳ ـ همان، ج ۶۷، ص ۲۷۸.

۳۷۴ ـ اصول کافی، ج ۲، ص ۱۵۲.

۳۷۵ ـ بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۱۳۱.

۳۷۶ ـ همان، ص ۹۶.

۳۷۷ ـ بحارالانوار، ج ۶۹، ص ۳۸۶.

۳۷۸ ـ همان، ج ۴۰، ص ۶۱.

۳۷۹ ـ شرح غررالحکم، ج ۶، ص ۳۴.

۳۸۰ ـ رعد(۱۳)، آیه ۲۵.

۳۸۱ ـ بحارالانوار، ج ۴۷، ص ۱۶۳.

۳۸۲ ـ بحارالانوار، ج ۴۷، ص ۱۶۳.

۳۸۳ ـ همان، ج ۷۴، ص ۱۰۰.

۳۸۴ ـ شرح غررالحکم، ج ۴، ص ۲۰۷.

۳۸۵ ـ اصول کافی، ج ۲، ص ۱۵۲.

۳۸۶ ـ بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۱۰۰.

۳۸۷ ـ همان، ج ۶۸، ص ۳۷۸.

۳۸۸ ـ بحارالانوار، ج ۷۷، ص ۱۵۱.

۳۸۹ ـ اصول کافی، ج ۲، ص ۱۵۶.

۳۹۰ ـ همان، ص ۱۵۷.

۳۹۱ ـ بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۱۳۱.

۳۹۲ ـ همان، ص ۸۹.

پیر حسین کولیوند، رئیس جمعیت هلال احمر کشورمان درباره کمک‌های ایران به کشورهای زلزله زده ترکیه و سوریه گفت: بعد از حادثه زلزله ترکیه و سوریه ما همان روز اول نیروی‌های امدادی و جست‌و‌جو و نجات خودمان را به علاوه اقلام زیستی به ترکیه و سوریه ارسال کردیم. امروز هم هواپیمایی را با کمک نیروی هوایی ارتش به ترکیه اعزام می‌کنیم.

وی در خصوص تیم‌های اعزامی گفت: تعداد 50 نفر در تیم عملیاتی جست‌و‌جو و نجات همراه ما هستند. تعدادی پزشک نیز همراه ما هستند. خودم هم برای نظارت بیشتر و ارزیابی بیشتر که ببینیم چه میزان کمک لازم دارند، ان‌شاالله عازم می‌شوم.

کولیوند با اشاره به کمک‌های ارتش و سپاه در این زمینه گفت: واقعا باید تشکر بکنم هم از نیروی هوایی ارتش و هم از عزیزان سپاه که این امکانات را در اختیار ما قرار دادند که ما بتوانیم اقلام زیستی را که مورد نیاز مردم زلزله است را ارسال کنیم.

رییس جمعیت هلال احمر ایران در خصوص فعالیت تیم‌های اعزامی ایران به مناطق زلزله زده ترکیه و سوریه گفت: از همان روز اول تیم‌های امداد و نجات ما مخصوصا تیم "آنست" ما هم سگ‌های زنده یاب و هم دستگاه‌های زنده یاب ما تا الان توانستند افرادی را زنده از زیر آوار نجات بدهند. تیم‌های عملیاتی که ما آنجا اعزام کردیم با خودروهای امداد و نجات، امکانات بسیار خوبی را دارند که 24 ساعته فعالیت می‌کنند. ما همچنین بیمارستان سیارمان هم در سوریه و هم در ترکیه مستقر هستند و کارهای درمان را انجام می‌دهند. اضافه بر آن تیم‌های درمانمان در بیمارستان‌های آنان مستقر هستند. تیم‌های جست‌وجو و نجاتمان هم در حال آواربرداری و نجات جان خیلی‌ها هستند.

وی تصریح کرد: ما کاملا با رییس جمعیت هلال احمر ترکیه هماهنگ هستیم و بر اساس نیاز‌هایی که اعلام می‌کنند اقلام امدادی و زیستی و یا نیرویی که لازم باشد را اعزام می‌کنیم.

کولیوند همچنین در خصوص شهرهای مورد نظری که این کمک‌ها ارسال می‌شوند، گفت: ما وارد فرودگاه "غازی عنتب" می‌شویم و بعد به شهر صالحیه و یا شهرهای دیگری که هلال احمر هماهنگ کرده است، وارد می‌شویم. نیروهای ما تقریبا در سه شهر مستقر هستند و خدمات خیلی خوبی را ارائه دادند. به نحوی که رییس جمعیت هلال احمر ترکیه تا الان بارها با من تماس گرفته و از فعالیت‌های هلال احمر ایران تشکر کرده است.

وی تصریح کرد: از روز اول ما حضور داشتیم و تا زمانی که این کشورها اعلام نیاز کنند کنارشان خواهیم بود.

ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران به کشور چین سفر می‌کند، این سفر که نخستین سفر او به پکن محسوب می‌شود وجهی از سیاست خارجی متوازن و پویای ایران محسوب می‌شود.

عبور از گره‌خوردن مناسبات اقتصادی به غربی‌های بدعهد

اتخاذ این سیاست بعد از آن صورت گرفت که منوط کردن مناسبات اقتصادی به روابط با کشورهای غربی در سال‌های گذشته موجب شده بود آمریکا بتواند با سوءاستفاده از وضعیت، سیاست فشار حداکثری را علیه ایران تحمیل نماید و کشورهای اروپایی نیز با وعده‌های توخالی، فرصت‌های ایران برای حرکت به‌سمت خنثی‌سازی تحریم‌ها را هدر دهند.

جمهوری اسلامی ایران معتقد است ظرفیت‌های زیادی داخل کشور برای تجارت خارجی و صادرات وجود دارد، مثلاً کشورهای آمریکای لاتین، آفریقا و آسیای مرکزی به محصولات پتروشیمی ایران نیاز دارند و پیگیری این مسیر به تهران کمک می‌کند فارغ از مسیرهای فشار کشورهای غربی، در ریل خودش حرکت کند.

ایران اعلام کرده است در راستای پیشبرد دیپلماسی اقتصادی گسترش تعاملات با همسایگان، کشورهای پیرامونی، منطقه و کشورهایی همچون چین، هند و روسیه برای ایران مهم بوده‌اند، ضمن آن که تهران به‌طور موازی گسترش تعاملات اقتصادی با کشورهای آمریکای لاتین، آمریکای مرکزی و جنوبی و قاره آفریقا را نیز در دستور کار قرار داده است، در این مسیر تعامل با کشورهای مسلمانی همچون اندونزی و مالزی در منطقه آسیا نیز مدنظر ایران است.

این نگرش رئیس‌جمهور را، «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه این‌گونه توصیف کرده است: «رئیس‌جمهور به من گفتند که "هر جا در آسیا، بین همسایگان و سایر قاره‌های جهان منافعی برای جمهوری اسلامی ایران وجود داشته باشد و آماده همکاری و کمک باشند؛ من خواهم رفت و هیچ خط قرمزی وجود ندارد"».

اقدامات ایران برای توازن‌گرایی

گرچه برای لمس مشخص آثار این سیاست در زندگی مردم، زمان نیاز است اما مجموع این تلاش‌ها در چند حوزه مشخص قابل رصد است؛ نخست، دولت ایران، استفاده از ظرفیت نهادهای منطقه‌ای مانند سازمان همکاری شانگهای و احیای ظرفیت ترانزیتی کریدورها (‌شمال به جنوب و غرب به شرق) را از جمله اولویت‌های خود برای گسترش دایره دیپلماسی اقتصادی و پیشبرد راهبرد ارتباط با منطقه قرار داده است.

در همین راستا، عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای مهم‌ترین دستاورد نخستین سفر آیت‌الله رئیسی به تاجیکستان بود، سازمانی که با حضور چین، روسیه، هند، پاکستان، تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان و ایران به‌عنوان اعضای اصلی و مغولستان، افغانستان، بلاروس به‌عنوان اعضای فرعی، 23 درصد جغرافیای زمین، 45 درصد جمعیت این کره و 25 درصد تولید ناخالص جهان را به خود اختصاص داده است.

سازمان همکاری شانگهای با 9 کشور عضو اصلی، سه کشور عضو ناظر، 9 کشور شریک گفت‌وگو، چهار کشور و نهاد بین‌المللی به‌عنوان اعضای میهمان، بزرگ‌ترین سازمان منطقه‌ای در جهان تعریف می‌شود. اضافه شدن جمهوری اسلامی ایران به جمع اعضای رسمی این سازمان منطقه‌ای، کفه ترازوی این سازمان در معادلات گوناگون بین‌المللی را بیش از پیش سنگین‌تر خواهد کرد.

اعضای اصلی سازمان همکاری شانگهای بیش از 40 درصد جمعیت 7/7 میلیارد نفری جهان را در خود جای داده‌اند، این کشورها همچنین 60 درصد از کل جغرافیای منطقه اوراسیا را به خود اختصاص داده‌اند و بیش از 30 درصد تولید ناخالص داخلی (GDP) جهان در اختیار کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای است.

حضور قدرتهای بزرگ و نوظهور اقتصادی نظیر چین، هند و روسیه در سازمان همکاری شانگهای و اخیراً هم پیوستن ایران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین قطب‌های نفت و گاز جهان به این سازمان، باعث شده است سازمان همکاری شانگهای قدرتی برتر در عرصه اقتصادی در جهان شناخته شود.

از سوی دیگر، چین و روسیه دو عضو از اعضای دائم پنج‌گانه شورای امنیت سازمان هستند و همراهی و اتحاد راهبردی بیش از پیش این دو کشور در قالب سازمان همکاری شانگهای، یک اهرم قدرت سیاسی مهم برای این سازمان برای اثرگذاری در تصمیم‌های مهم بین‌المللی و مقابله با یکجانبه‌گرایی‌های برخی قدرتهای غربی عضو شورای امنیت به‌شمار می‌رود.

در خصوص احیای ظرفیت ترانزیتی کریدورها هم دولت سیزدهم از روز نخست فعالیت خود دیپلماسی اقتصادی با کشورهای بلوک شرق را در دستور کار قرار داد. ایران در یک چهارراه ترانزیت جهانی قرار گرفته است که از یک سو به شرق دور و از سوی دیگر به کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) می‌رسد؛ همچنین از سوی دیگر به اروپا و آفریقا مسیر دارد که این موقعیت ویژه در نقشه جهان می‌تواند کشور را از نظر حمل کالا و ترانزیت به یک قدرت جهانی تبدیل کند.

حرکت در راستای شراکت راهبردی با چین و روسیه

یکی از ابعاد دیگر دیپلماسی اقتصادی دولت سیزدهم را شراکت راهبردی با قدرت‌های چین و روسیه تشکیل می‌دهد. پیگیری اجرای سند همکاری راهبردی 25ساله با چین، از مهم‌ترین اقدامات دولت سیزدهم در آغاز دوره مسئولیت بود که با سفر حسین امیرعبداللهیان به پکن آغاز شد، این سیاست موجب شده است چین فارغ از تهدیدهای آمریکا واردات نفت از ایران را افزایش دهد.

رویکرد غرب‌گرایانه در سیاست خارجی در سال‌های گذشته موجب شده بود از ظرفیت چین برای دور زدن تحریم‌ها به‌طور کامل استفاده نشود، به‌ویژه در دولت قبل اعتماد به وعده اروپایی‌ها و بی‌اعتنایی به قدرت اقتصادی چین موجب شد تحریم‌های آمریکا روز به روز اثرگذاری بیشتری داشته باشند و حتی صادرات نفت ایران به چندصدهزار بشکه در روز هم سقوط کند.

همه این‌ها در شرایطی رقم خورد که چین از سال‌ها قبل به‌دنبال همکاری راهبردی و بلندمدت با ایران بود و سند همکاری‌های بلندمدت را هم پیگیری می‌کرد، در چنین شرایطی رئیسی با تأکید بر اهمیت و جایگاه چین به‌عنوان دومین اقتصاد دنیا وعده داد که تهران روابط خوبی با پکن ایجاد خواهد کرد و طرح جامع را در دستور کار خود قرار خواهد داد.

چین به‌عنوان اقتصاد دوم جهان که به گزارش همه نهادهای بین‌المللی به‌زودی و طی چند سال آینده به قدرت اول اقتصادی جهان تبدیل خواهد شد و آمریکا را کنار خواهد زد، آن‌قدر توان بالایی دارد که آمریکا قادر به تحریم آن نیست. چین همچون کشورهای ضعیف و درحال‌توسعه نیست که با یک تشر آمریکا واردات نفت از ایران را متوقف کردند.

چینی‌ها برای حفظ موقعیت راهبردی خود در منطقه و استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی ایران، پیشنهادهای سرمایه‌گذاری کلانی هم در ایران دارند که هم‌اکنون در حال بررسی دو کشور است.

دعوت از آیت‌الله رئیسی به‌منظور سخنرانی در جمع سران کشورهای گروه بریکس (متشکل از کشورهای روسیه، هند، برزیل و چین و آفریقای جنوبی) و اعلام حمایت این کشورها از حل‌وفصل دیپلماتیک موضوع هسته‌ای ایران نشان از استقبال کشورهای مستقل و قدرت‌های آینده جهان از سیاست متوازن‌سازی روابط با جهان در دولت سیزدهم است. رئیس جمهور در سخنرانی ویدئویی خود در این نشست ایران را با توجه به موقعیت ژئوپولیتیکی، شریک پایداری برای بریکس و جهان توصیف کرد و گفت: «موقعیت کم‌نظیر جغرافیای سیاسی و اقتصادی، می‌تواند ایران را به شریکی پایدار و قابل اتکاء جهت اتصال بریکس به گلوگاه‌های انرژی و بازارهای بزرگ جهانی مبدل نماید».

واقعیتی که بسیاری از تحلیلگران غربی در پیش‌بینی آینده جهان بر آن اذعان دارند، قدرت یافتن بلوک شرق در آینده‌ای نه‌چندان دور است و چرخش دولت سیزدهم به‌سمت این بلوک قدرت می‌تواند چشم‌انداز روشنی در مسیر تأمین منافع کشور ترسیم کند، البته محقق شدن آثار این سیاست زمان‌بر است و امید است که با پیگیری‌های بیشتر هرچه سریعتر آثار این سیاست در معیشت مردم پدیدار شود.

آخوند «ابوبکر خوجملی» با تشکر از حضور حماسی و پرشور مردم انقلابی کشور در راهپیمایی 22 بهمن، اظهار کرد: انقلاب اسلامی احیاگر کرامت انسانی است که پیامبر عظیم الشأن اسلام (ص) نیز به آن تأکید و سفارش داشتند.

به گفته وی؛ امام راحل در وهله نخست با پایه گذاری نظام مقدس جمهوری اسلامی به اقوام عزت و کرامت بخشیدند، نتیجه زحمات امام راحل وحدتی است که امروز در ایران اسلامی داریم ثمره این وحدت هم آرامش و امنیت کشور است.

امام جمعه اهل سنت نگین شهر با اذعان بر اینکه ملت ایران بهترین امت و امتی ممتاز در تاریخ است، تصریح کرد: یکی از موفقیت های حضرت امام (ره) این بود که مردم را شناختند و بصیرت، شجاعت، حضور، وحدت و آگاهی مردم را به نحو احسن درک کردند.

وی، افزود: نتیجه تلاش 7 هزار ساله انبیا و 1400 ساله اوصیا

همین نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران است و همانطوری که همه‌  پیامبران و اوصیای الهی دشمن داشتند معلوم است که ماهم دشمن داریم؛ لذا هیچ ملتی در مقام و عظمت در اندازه ملت ایران نبوده و نخواهد بود.

به گفته وی؛ پیام مهم اقتدار نیروهای مسلح ما این است که اگر هر کشوری به خودش اجازه بدهد کوچک ترین تعرض به کشور ما را داشته باشد و یا زمینه تعرض آمریکا و اذناب پلیدش را به کشور ما فراهم کند در کمترین زمان ممکن دنیا را بر سرش خراب خواهیم کرد.

آخوند خوجملی با اشاره به عفو پدرانه اخیر مقام معظم رهبری، اظهار کرد: این بخشش بزرگ منشانه رهبری در ایام مبارک دهه‌ فجر انقلاب اسلامی قطعه ای از مواجهه حکیمانه ایشان با اغتشاشگران و گردانندگان حوادث اخیر کشور بود.

 وی، ادامه داد: یک عفو بجا و خوبی که باعث خوشحالی مردم ایران اسلامی شد، هر چند دشمنان داخلی و خارجی ناراحت شدند؛ لذا این عفو و بخشش باعث شد جوانان ما نجات پیدا کنند.

به گفته وی؛ با این اقدام مقام معظم رهبری دوستان ما امیدشان به انقلاب و نظام اسلامی بیشتر شد و به تبع آن دشمنان و معاندان نیز عصبانیتشان از این انقلاب، نظام اسلامی و مردم همیشه در صحنه افزایش یافت.